Heemschut
39
andere handen kwam. Ruim 375
jaar was het in bezit van de familie
Van Westerholt, die het tussen 1964
en 1981 aan Natuurmonumenten
schonk. Daarna is het grondig
gerestaureerd en gedeeltelijk voor
bewoning geschikt gemaakt.
Bovendien werd in opdracht van
Natuurmonumenten het (huis-)
archief van Hackfort volledig
geïnventariseerd, waarna deze
studie geschreven kon worden.
Door verschillende auteurs wordt
de geschiedenis van de bewoners,
huis, parken landgoed beschre
ven. Vooral de verhalen over de
laatste man op Hackfort, Arend
van Westerholt spreken tot de
verbeelding, alhoewel ze soms
bijna voyeuristisch zijn. Hij
woonde er samen met zijn onge
trouwde zusters en schuwde iedere
vorm van vernieuwing. De uitgave
van een boek was overigens een
wens van de langstlevende zuster,
via een legaat mogelijk gemaakt.
De verantwoordelijkheid voor dit
wetenschappelijke standaardwerk
lag in handen van het Rijksarchief
Gelderland in samenwerking met
Natuurmonumenten.
Utrecht, Matrijs, 1998. 256p.
ISBN 90 5345121 9. Prijs f59,95.
Oldenzaal en Rolduc
Stichting Publicaties Middel
eeuwse Kunst Clavis gaf dit jaar
twee uitgebreide studies uit, te
weten deel 17'De St. Plechehnus-
kerk te Oldenzaal, vorm geschiedenis
en betekenis' door II.J. Lenferink,
die op dit onderzoek promoveerde
aan de Universiteit van Leiden.
De geschiedenis van deze stifts-
kerk wordt vanuit drie kanten
benaderd, historisch, stilistisch en
iconologisch. De oorsprong van
het ontwerp moet gezocht worden
in het huidige Niedersachsen en
Westfalen.
Deel 18 heeft als onderwerp:'Die
Abteikirche von Klosteirathdoor
K.G. Hardering. Het boek, in de
Duitse taal, handelt over de bouw
geschiedenis van de abdijkerk van
Rolduc tussen het begin van de
12 de en de 13 de eeuw. Tevens
wordt de nodige aandacht
geschonken aan de omvangrijke
restauraties (o.a. door Pietre
Ouypers) en de beschilderingen van
Matthias Goebbels.
Beide boeken zijn rechtstreeks te
bestellen bij Clavis: Postbus 1521,
3500 BM Utrecht of via de boek
handel. ISBN en prijzen zijn
'Plechelmus', ISBN90 7561605 8,
prijsf75,-en 'Rolduc'',
ISBN 907561606 6, prijs f69,50.
H.J. Jesse
Aan mijn aandacht ontsnapt en
zeker vermeldenswaard in
Heemschut's boekenrubriek is de
monografie over leven en werk
van Jesse, een architect die vooral
bouwde in Katwijk, Oegstgeest en
Leiden. 'H.J. Jesse; architect 1860-
1943' werd samengesteld door
Joyce Hoogeveen-Brink en verscheen
ter gelegenheid van een drietal
tentoonstellingen. Het oeuvre van
Jesse is heel omvangrijk en bevat,
behalve de bekende Hervormde
Kerk van Katwijk uit 1884,
kerken, villa's, scholen, winkel
panden, raadhuizen, landhuizen
en arbeiderswoningen. Het
archief bevindt zich in het
Nederlands Architectuur
Instituut. Aanvankelijk werkte
Jesse in de Hollandse-renaissance
stijl, later ontwierp hij in diverse
stijlen, waaronder Jugendstil en
het rationalisme. Het mooie
gebruik van baksteen wordt het
best geïllustreerd aan de hand van
zijn eigen woonhuis De Keet aan
de Rijnsburgerweg in Leiden.
Langs deze straat werd menig
woonhuis door Jesse ontworpen.
Het tekstgedeelte bevat slechts
een selectie uit het veelzijdig werk
van de architect, wiens werk overi
gens veelvuldig gekopieerd werd.
Achter in de uitgave is een
'werkenlijst' opgenomen daterend
uit 1978, die helaas niet geveri
fieerd werd. Het boek bevat veel
beeldmateriaal van projecten en
bouwtekeningen en zal zeker
bijdragen tot meer waardering en
beter behoud van de ontwerpen en
gebouwen vanjesse.
Rotterdam, NAi Uitgevers, 1997.
80p. ISBN 90 5662 029 5. Prijs
f45,-.
Jaarverslag Rijksdienst
Een deel het jaarverslag van de
Rijksdienst is in de vorm van een
interview met directeur Asselbergs
gegoten. Bereikte resultaten en
toekomstperspectieven krijgen
daarmee een zeer positieve en
verwachtingsvolle toon. In de
trant van 'we laten het belang van
de omgevingszorg (anno 1997 de
nieuwe term voor monumenten
zorg) zien en gaan ervoor'. In
ieder geval is het jaarverslag op
deze manier geen gortdroge kost
meer.
In 1997 vierde de Rijksdienst haar
50-jarig bestaan. Dit gouden jubi
leum vormde de aanzet tot een
Monumentenzorg nieuwe stijl,
markering voor een omslag in de
monumentenzorg: het monument
kan niet langer los gezien worden
van zijn omgeving.
De bescherming van ons cultureel
erfgoed moet een nieuwe inhoud
krijgen. Daarom steken wij
momenteel veel energie in het
verbreden en verdiepen van het
monumentenbeleid in ons land,
aldus Asselbergs.
Deze monumentenzorg nieuwe
stijl ving aan met een symposium
in het Architectuurinstituut en de
presentatie van het Jaarboek
Monumentenzorg 'In dienst van
het verledenwaarin verschillende
aspecten van de dienst worden
beschreven en uit welk geschiede
nisoverzicht blijkt, dat het monu
mentale in een bredere samen
hang gezien moet worden.
Omgevingszorg en objectzorg
kunnen elkaar niet missen. Een
modern centraal kennisinstituut
speelt daarbij een belangrijke rol,
van waaruit een voorbeeldfunctie
moet uitgaan. Een instituut met
een begeleidende en facilitaire
taakstelling, maar ook met een
normerende en corrigerende. De
samenwerking met de verschil
lende overheden en regionale
monumentenorganisaties zal nog
meer aandacht krijgen. Er wordt
driftig geëxperimenteerd met
steunpunten in verschillende
provincies, waarin ook het parti
culier initiatief een belangrijker
rol toebedeeld heeft gekregen. De
steunpunten kunnen kleinere
gemeenten ondersteuning bieden
op velerlei terrei n. Het experi
ment Monumentenhuis Limburg
ziet er kansrijk uit, vindt
Asselbergs.
In 1997 werd de nieuwe Brrm
1997 (Besluit rijkssubsidie restau
ratie monumenten) van kracht,
waarin enkele zaken fundamenteel
zijn veranderd. De belangrijkste
wijziging is de subsidieverlaging
met 10% van alle categorieën
monumenten mede om de restau
ratieachterstand versneld weg te
werken. Bovendien is er een
andere verdeling van bevoegdhe
den waarbij de provincies weer een
nadrukkelijker rol spelen.
Planmatig, meerjarig onderhoud
zijn de sleutelwoorden, evenals
een goede bestemming, herbe
stemming en gezonde exploitatie,
kortom een marktgerichte monu
mentenzorg. Het moet lukken de
achterstanden in te lopen en tot
een normale werkvoorraad te
komen.
In 1997 was er een extra impuls
van 50 miljoen voor urgente
restauraties, waarbij uiteindelijk
92 verzoeken werden ingewilligd.
In het verslag worden voorts
restauraties en activiteiten toege
licht.
Voor het brede terrein van de
monumentenzorg verstrekt de
rijksdienst ook informatie via de
website in ontwikkeling
■www.monumentenzorg.nl
Adres: Postbus 1001, 3700 BA Zeist.
Tel (030) 69 83 211.
Overige jaarverslagen
De Stichting Nationaal Restauratie
fonds blikt met tevredenheid terug
op 1997. Het fonds groeide en de
financieringsmogelijkheden en het
werkterrein zijn verder uitgebreid.
De financieringsportefeuille steeg
met 21 tot 310 miljoen gulden!
Het eigen vermogen - het
Revolving Fund - steeg tot 100
miljoen gulden; een mijlpaal.
11 miljoen werd aangewend voor
extra restauraties. Het Restauratie
fonds ziet de toekomst rooskleurig
en hoopt vurig op extra middelen
opdat het zich optimaal kan
blijven inzetten voor het behoud
van het nationale monumentale
erfgoed.
Adi~es: Postbus 15,3870 DA
Hoevelaken. Tel (033) 25 39 439.
In het jaarverslag 1997 van de
Vereniging Hendrick de Keyser is
veel aandacht voor de vijf nieuwe
aanwinsten en de voltooiing van
twee grote intensieve restauraties,
te weten het ons welbekende huis
De Onbeschaamde in Dordrecht
en de zetel van de Vereniging
Huize van Brienen. Zoals gebrui
kelijk worden de aanwinsten en
augustus 1998
