Handboek herbestem-
mingsproblematiek
Francis Witmer
Noord-Brabant
De Stichting Pandenbank Noord-Brabant heeft een onderzoeks
team van de Katholieke Universiteit te Nijmegen onder leiding
van prof.N.J.M. Nelissen de opdracht gegeven om ervaringen
met herbestemming van monumentale gebouwen voor iedereen
toegankelijk te maken in een Handboek.
De Stichting Pandenbank Noord-Brabant is
aan het eind van de jaren '80 opgericht bedoeld
als makelaar in 'winkeldochters'. Het was een
initiatief van het provinciaal bestuur met het
oog op de talrijke monumentale kerken, kloos
ters, fabrieksgebouwen, scholen, inrichtingen
e.d. die op korte of langere termijn hun functie
dreigden kwijt te raken. De pandenbank moest
als een databank gaan fungeren voor geïnteres
seerde kopers of huurders. Het bestuur bestond
ook niet alleen uit traditionele monumenten-
zorgers. De voorzitter werd een onroerend
goed-deskundige en ook een (inmiddels senior)
makelaar maakte en maakt nog steeds deel uit
van de club.
Inmiddels heeft de pandenbank de afgelopen
jaren haar activiteiten verlegd. Was men bij de
start vooral gericht op het bij elkaar brengen
van vraag en aanbod, thans is het beleid met
name gericht op het creëren van een draagvlak
voor hergebruik. Vraag en aanbod waren in de
praktijk moeilijk op elkaar af te stemmen.
Maatwerk was vereist, maar veeleer nog
moesten de geesten van stads-, gemeente- en
instellingsbesturen rijp gemaakt worden voor
hergebruik. Dit probeert de stichting nu te
bereiken door het aanbieden van zogenaamde
haalbaarheidsstudies tegen uiterst scherpe
prijzen. Als een eigenaar of gemeentebestuur
de mogelijkheden van een pand niet onderkent,
wordt al erg snel aan sloop gedacht. In ons
keurig geordende landje houden we niet van
leegstaande complexen. Liever snel opgeruimd
dan wat langer nadenken over een mogelijk
tweede leven voor een pand.
Draagvlak verbreden
Ook probeert de stichting door pilotprojecten
het draagvlak voor hergebruik te verbreden.
Een belangrijk project op dit moment is de
opstelling van een 'Handboek voor herbestem
ming'. Deze klus is in handen gegeven van een
team onderzoekers onder leiding van prof.
N.J.M. Nelissen. Het prettige is dat ook het
provinciaal bestuur van Noord-Brabant het
belang van dit thema onderkent en voor een
half jaar mankracht ter beschikking heeft
gesteld om de problematiek in deze provincie
in kaart te brengen.
In wat voor vorm het Handboek uiteindelijk
gegoten gaat worden (klapper en/of CD-
Rom?), is nog niet geheel duidelijk. Wel is
duidelijk dat het Handboek een vraagbaak
moet gaan worden voor iedereen die met
herbestemmingsproblematiek te maken krijgt.
Daarbij denken we natuurlijk niet aan een soort
spoorboekje, dat linea recta tot resultaat leidt.
Veeleer is het de bedoeling alle ervaringen met
herbestemming te bundelen, zodat vanuit een
betere uitgangspositie de problematiek kan
worden aangepakt. Waarom steeds het wiel
uitvinden, terwijl er al zoveel ervaring op dit
gebied is Het Handboek moet visies en rich
tingen aangeven voor het aanpakken van de
(dreigende) leegstand van monumentale panden.
Daarnaast moet het inzicht geven in de aard en
de omvang van de problematiek in Brabant,
alsmede de oorzaken van deze leegstand en
gevolgen daarvan voor het culturele erfgoed.
Tevens wordt er een literatuuronderzoek
verricht om een betere schets te kunnen geven
van de problematiek. Een uitgebreide opsom
ming (met bronvermelding) van belangrijke
literatuur op dit gebied kan natuurlijk niet
achterwege blijven. Dat kunnen boeken, tijd
schriften, maar ook studies zijn van universitei
ten of hogescholen.
Tenslotte is een drietal workshops gehouden
met enige sleutelfiguren op dit gebied in met
name het Brabantse. Deze workshops hadden
tot doel de diagnose te verdiepen.
Uiteindelijk zal al deze informatie moeten
resulteren in een praktisch naslagwerk.
Wellicht nog aangevuld met de gegevens van
één of twee case-studies. Het streven is om het
Handboek najaar 1998 te kunnen presenteren.
Mocht u informatie of gegevens hebben die van
belang zijn voor het Handboek, of mocht u
anderszins op dit initiatief willen reageren, dan
kunt u terecht op het volgende adres
Secretariaat Stichting Pandenbank
Postbus 90151, 5200 MC 's-Hertogenbosch
tel. 073-6812074 ofb.g.g. 073-6138721
faxnr. 073-6123610 of 073-6138721
E-mailadres: fwitm@wxs. nl
F. Witm.erbestuurslid Stichting Pandenbank
Noord-Brabant.
Voormalige synagoge in Bergen op Zoom, thans in gebruik als Cultureel Centrum. Foto Ben Steffen.
36 augustus 1998
