Heemschut
15
.ViV'v'
.V. n
De handen ineen
Echter: oorspronkelijk tegengestelde opvattingen
weten elkaar te vinden. In 1981 wordt de vereniging
tot Behoud Monumenten van Bedrijf en Techniek
Zaanstreek opgericht en de voorzitter, de heer
Knijnenberg, weet de voorzitter van de al sinds 1961
bestaande Vereniging Vrienden van Het Zaanse Huis
de heer Bouman, te vinden. Samen brengen ze inmid
dels één blad uit, want tegenstellingen zouden nooit
bereikt hebben wat als resultaat van die ineengeslagen
handen al te zien is: aan de Zaanbocht de fraai geres
taureerde pakhuizen Batavia en Saigon, het opge
knapte Lassie-complex en het met steun van de provin
cie gerestaureerde Mercuriuscomplex, nu ingericht als
Archeologisch Centrum. Allemaal pakhuizen die
vroege voorbeelden vormen van een constructie met
gewapend beton, veelal gecombineerd met baksteen.
Voor de meeste tekende architect Dirk Stam. De
bijzondere mogelijkheden van het betonskelet werden
uitgebuit door het zichtbaar maken van de constructie
(zie ook ziekenhuis Zonnestraal in Hilversum en radio
station Kootwijk). Bij rijstpellerij Mercurius zijn de
dragende kolommen duidelijk te onderscheiden van de
smallere tussenstijlen. Hiervoor heeft waarschijnlijk
Mart Stam de opdracht gekregen. Hij koos voor
'vloeren zonder balken' vanwege het gemakkelijk
monteren van drijfwerken en even makkelijk wijzigen
van installaties. De detailleringen zijn aangebracht op
de voor- en zijgevels. De hoekoplossingen zijn in een
zeldzame art-deco vormgeving uitgevoerd.
Beide verenigingen hebben zich verder ingezet voor
het behoud van enkele houten pakhuizen, die inmid
dels monument zijn geworden (voor een tiental moet
nog een bestemming worden gezocht).
De Cacaotoren van Boon in Wormerveer wordt rijks
monument en heeft een woonbestemming gekregen.
De Kalverpolder wordt niet grootschalig bebouwd, de
watertoren in Assendelff heeft een bestemming,
gestreefd wordt nog naar herinrichting van het
Verkade-terrein en het behoud van enkele monumen
ten aldaar.
Sluizen staan op de monumentenlijst of worden geres
taureerd.
Dankzij vooral particulier initiatief is het besef
gegroeid, dat de Zaanstreek een unieke plek is met een
traditie van 4 eeuwen industrie. De enige plek overi
gens waar je die 4 eeuwen industriële ontwikkeling nog
in samenhang kunt laten zien.
Dat doen we op 24 en 2 5 oktober als Heemschut in de
Zaanstreek Monumentendagen organiseert in samen
werking met genoemde verenigingen. In ons oktober
nummer treft u een folder aan, waarin nadere informa
tie volgt over de dan te bezoeken monumenten en de
uitgezette wandeling.
Hof Saenden aan de
Billitonkade in Hollandse
renaissance stijl, gebouwd
door (.A.Laan. Foto Derk
Jan Gerritsen.
augustus 1998
