Nieuwe uitgaven Anne-Marie ten Cate
juni 1998
Heemschut
39
Ruïnes
In de serie 'Cultuurhistorische
studies' verscheen na studies over
P.J.H. Cuypers en de IJssellinie als
deel 3 het belangrijke en indruk
wekkende standaardwerkRutnes
in Nederland'. Onder redactie van
A.G. Schulte beschrijft een aantal
auteurs vanuit verschillende invals
hoeken verdwenen en bestaande
ruïnes.
Aanleiding tot de uitgave van deze
studie en inventarisatie is de vraag
hoe behoud en verval in evenwicht
kunnen worden gehouden; m.a.w.
de controverse Romantiek versus
monumentenzorg en techniek die
verval zo effectief mogelijk wil
tegengaan en vertragen.
Allerlei (kunst-) historische en
literaire facetten worden ook in
breder Europees verband belicht.
De eerste helft van het boek bevat
een drietal thematische hoofd
stukken over de ruïne in cultuur
historisch perspectief, als thema in
kunst, literatuur en landschap en
tenslotte een betoog over restau
ratie, conservatie en natuurbeheer.
Er is in feite geen bouwwerk dat
zoveel tegenstrijdigheden weet op
te roepen als de ruïne. Hoe ver
mag en kan verval gaan. 'De
paradox van de ruïne is dat zij, zelf
slachtoffer van afbraak en ver
woesting, opnieuw haar identiteit
dreigt te verliezen als gevolg van
de wens het verleden te willen
behouden' aldus Asselbergs in het
voorwoord. Monumentenzorg
duldt geen verval en ziet de ruïne
als een bouwwerk met een weten
schappelijke betekenis. Zo zijn er
rondom de ruïne vele tegenstrij
digheden en de discussies over
restauratie en conservatie die aan
het eind van de 19de eeuw gevoerd
werden, zijn nog steeds actueel.
De benaderingen verschillen
bovendien sterk per periode. Een
belangrijke vraag is of een geres
taureerde ruïne nog wel een ruïne
is. In het boek wordt een poging
gedaan op vele vragen een
antwoord te geven. Desalniettemin
zullen er altijd vragen onbeant
woord blijven.
Het tweede deel van het boek is
een topografische beschrijving van
de 81 belangrijkste historische
ruïnes per provincie.
De uitgave is rijk geïllustreerd en
bevat tal van afbeeldingen van
historische schilderijen, tekenin
gen, kaarten, plattegronden, oude
en recente foto's.
Zwolle, Waanders, 1997. 333p.
ISBN 90 400 9974 X. Prijsf59,50.
Hof van Flodorf
Ter gelegenheid van 70 jaar
Wijnhuisfonds verscheen het
boekje Hof van Flodorf te Zutphen;
een middeleeuws stadshuis ingrijpend
vetf-aaid'Het werd samengesteld
door MetaA. Prins-Schimmel en
Rotiald Stenvert. Hierin wordt de
bouw- en bewonersgeschiedenis
en de restauratie van het Hof
beschreven. De redding voor dit
classicistische stadshuis bleek de
aankoop door een particulier, die
met veel zorg het pand in oude
luister herstelde en het behoedde
voor een verbouwing tot apparte
menten. Hoe het bewoond wordt
kunnen we zien in het tijdschrift
Residence van oktober 1997.
Zutphen, De Walburg Pers, 1997.
63 p. ISBN90 901072.
Drinkwatervoorziening
De N.V Waterleidingbedrijf
Midden-Nederland (WMN) heeft
een prachtig boek uitgebracht met
als titelWater, lekker nat; drink
watervoorziening in de provincie
Utrecht'. De eindredactie was in
handen van Drs. J.A.L. de Meyere,
directeur van het Nederlands
Waterleidingmuseum in Utrecht.
Het boek werd uitgegeven ter
gelegenheid van het 40-jarig
bestaan van WMN eind vorig jaar
en aangeboden aan de Commissaris
van de Koningin. Het is een
indrukwekkende uitgave gewor
den waaraan verschillende experts
bijdragen leverden over het water-
leidingbedrij fin verleden, heden
en toekomst. Sociale en culturele
aspecten, technische en bedrijfs
matige zaken, evenals kwesties
met betrekking tot natuur en
milieu komen aan de orde.
In maart 1883 stroomde voor het
eerst schoon drinkwater door de
Utrechtse kranen (afkomstig uit
Soestduinen), waaraan natuurlijk
een periode van onderzoek en
voorbereiding vooraf is gegaan.
Behalve over de geschiedenis,
bevinden zich in het boek hoofd
stukken over bijvoorbeeld de
architectuur van watertorens en
pompgebouwen, archeologie en
techniek. Hoofdstukken die veel
algemener van aard zijn dan de
ondertitel veronderstelt. Een
informatieve uitgave met vele
invalshoeken. De artistieke invul
lingen geven het boek extra
cachet. Deze bijdragen zijn foto's
vanMachielde Vos, illustraties van
Tom Eyzenbach en een essay met
illustraties van mevrouw Dirkje
Kuik.
Zwolle, Waanders, 1997. 336p.
ISBN90 400 9997 9. Prijsf75,-.
Archeologische Kronieken
Eind 1997 gaf de Stichting
Publicaties Oud-Utrecht in
samenwerking met de provincie
twee bundels (deel 2 en 3 in de
nieuwe opzet) uit: Archeologische
KroniekenProvincie Utrecht 1990-
1991'en '1992-1993' onder redac
tie van D. 11. Kok, S.G. van Dockum
e.a. De kronieken bevatten samen
vattingen van opgravingsverslagen
uit betreffende vier jaren, op
plaatsnaam gerangschikt. Veel van
de vondsten worden afgebeeld,
zoals enkele van de 39 prachtige
benen dobbelstenen die tezamen
met honderden drinkkannen
werden gevonden in de opgevulde
drenkplaats op de Hof te
Amersfoort. In de tweede bundel
wordt o.a. verslag gedaan van de
vorderingen van de opgravingen
in de toekomstige wijk Leidsche
Rijn. De kroniek 92/93 opent met
een algemeen historisch (archeo
logisch) overzicht door J.P. ter
Brugge. Een handige inleiding
voor de geïnteresseerde ni et-
archeoloog. De archeologische
kronieken zijn overzichtelijke en
toegankelijke boekjes, ook voor
leken. Waarmee de opzet dus
geslaagd genoemd mag worden.
Utrecht, 1997, beide ca. 140p.
ISSN 1386-852 7 en/ofISBN
90 5479 032 6. Prijzen ca. f 15,-.
Voetveren
Zolang er mensen zijn, zullen ze
zich verplaatsen. Michiel de Visser
schreef een aardig boekje met als
titel 'Het veer keert lueertwaalf
verkenningstochten over historische
veerdiensten. Overzetveren zijn
onmisbare schakels in het water
rijke Nederland en speelden een
cruciale rol in de verbindingen. Ze
waren inzet van lokale heersers en
speelden een belangrijke rol in het
handelsverkeer. De inleiding
beschrijft het belang van het veer
in de afgelopen eeuwen. Moderne
ontwikkelingen maakten menig
veer overbodig. Dankzij de
Vereniging Vrienden van Voetveren
is een aantal voetveren weer terug
in de vaart genomen. In het boekje
worden 12 fietstochten beschre
ven waarbij men afhankelijk is van
een veer. Behalve de route bevat
ten de beschrijvingen vele anekdo
tes uit betreffende omgeving.
Amsterdam, Buijten ifSchipperheijn,
1998.128p. ISBN 90 6064 951 6.
Prijs f29,90.
Noord-Brabant en Overijssel
Na Utrecht is 'Noord-Brabant' het
tweede deel dat verscheen in de
serie 'Monumenten in Nederland',
de kloeke opvolger van het Kunst
reisboek, dat geen reisgids maar
een naslagwerk wil zijn. Het zijn
uitgaven van Waanders in samen
werking met de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg. Het werd
wederom samengesteld door het
trio Chr. Kolman, B. Olde Meierink
en R. Stenvert.
Als basis diende het manuscript
van Nelleke Reijs voor het Kunst
reisboek. Het is een rijk geïllus
treerde uitgave met veel recente
foto's. In totaal worden ruim 275
plaatsen en 1500 cultuurhistorisch
waardevolle objecten beschreven.
Na enkele inleidende hoofdstuk
ken over geschiedenis, stijl,
regio's, materiaal en constructies,
volgen de beschrijvingen alfabe
tisch op plaatsnaam. Zowel een
beschrijving van de omgeving als
van de verschillende objecten. De
uitgave is voorzien van kaarten,
plattegronden en foto's.
