D. Buitenhuizen aan de Vecht
30
Heemschut
Tombe op de RK Begraafplaats te Driebergen. Foto Edwin Maes.
Violet-le-Duc op de Franse hooggotiek, het
Bernulphus-gilde vond zijn voorbeelden in het
laatmiddeleeuwse Rijnland. De belangrijkste
architect was Alfred Tepe (1840-1920); van zijn
werk worden tijdens de excursie voorbeelden
bezocht. Tot ver in de jaren '70 was er weinig
waardering voor neogotische gebouwen en is er
veel voorgoed verdwenen. Gelukkig zijn er
enkele fraaie voorbeelden bewaard gebleven.
Reden genoeg om een Heemschut-excursie aan
deze markante bouwwerken te wijden. Vanwege
hun forse formaat, zeker in verhouding met de
vrij kleine plaatsjes waarin ze zich bevinden,
worden ze in de volksmond ook wel 'kathedra
len' genoemd.
Programma
Eerst voert de tocht naar Schalkwijk. Bezichti
ging van de R.K. Michaelkerk van architect
Tepe. Een schoolvoorbeeld van de stijlprinci
pes van het Utrechtse Bernulphus-gilde. Voor
de lunch gaan we naar Jutphaas, vroeger een
zelfstandige gemeente, maar nu opgegaan in
Nieuwegein. Daar staat ook de St.Nicolaaskerk
uit 1875. Momenteel is deze in restauratie,
waardoor de restauratie-architect goed kan
laten zien welke problemen zich voordoen bij
het herstellen van een neogotisch gebouw.
Tenslotte bekijken we in IJsselstein de
St. Nicolaasbasiliekuit 1887, eveneens een
creatie van Tepe. Vanwege de verering van
O.L. Vrouwe van Eiteren was IJsselstein eeuwen
lang een belangrijk lokaal bedevaartsoord.
Vanaf het midden van de 17de eeuw was de
waterrijke Vechtstreek voor gefortuneerde
edelen en zakenlieden een geliefde locatie voor
het optrekken van een buitenhuis. Vooral na
1750 hoorde men pas echt bij de 'upper ten' als
men zich in de zomer kon terugtrekken op een
villa langs de Vecht. Gasten konden via het
wijdvertakte vaarwegenstelsel langsvaren en
aanmeren voor een genoeglijke ontvangst. Ook
nu nog rijgen de luxueuze villa's en kasteeltjes
zich in dit gebied aaneen; er zijn weinig streken
in Nederland met een vergelijkbare dichtheid
aan kapitale buitenhuizen. Daarvan worden
enkele markante voorbeelden bezocht. Ook
kan er genoten worden van het bijzonder fraaie
rivierenlandschap.
Programma
In Loenersloot bezichtigen we het gelijkna
mige kasteel Loenersloot. Het heeft een
robuuste toren met kantelen, die stamt uit de
13 de eeuw. Zijn huidige uiterlijk kreeg het
kasteel in 1777, toen de rechthoekige zijvleu
gels werden aangebouwd. Het interieur, met
stucwerk in krullerige rococostijl, is ook uit
deze periode. Omringd wordt het kasteel door
een brede slotgracht en een bomenrijk land
schapspark.
Na de middaglunch in Loenen te hebben
gebruikt, gaat het vervolgens naar Maarssen.
Daar ligt Doornburg, een buitenhuis uit 1721
met een fraai rococo-interieur. Het kent een
20ste-eeuwse uitbreiding van D. van der Laan in
de zogenaamde Bossche stijl. Tegenwoordig is
het in gebruik als klooster van de Kanunikessen
van het Heilig Graf, dankzij wier gastvrije
medewerking dit complex bij hoge uitzonde
ring bezocht kan worden.
Slotontvangst
Aan het slot van de dag komen alle groepen
weer in Utrecht samen voor een genoeglijke
afsluiting van de dag in het middeleeuwse
Paushuize. Het was het vroegere woonhuis van
de enige Nederlandse paus, de Utrechtse
Adrianus VI. Helaas is hij nooit in staat geweest
het huis te betrekken, want na een korte ambt
stermijn overleed hij in Rome. Tot enkele jaren
geleden was het Paushuize in gebruik als
Provinciehuis; de Provincie Utrecht biedt ons
dan ook in de stijlvolle Balzaal een hapje en een
drankje aan. Daarbij zal uitleg gegeven worden
over de rijke historie van het gebouw en kan de
recentelijk ingerichte Paussalon met 18de-
eeuwse wandbespanningen worden bezocht.
Tot slot neemt de voorzitter van de Provinciale
Commissie Utrecht, ir. Nico Krekelkort het
woord om alle deelnemers te bedanken voor
hun aanwezigheid.
Hoe kunt u zich aanmelden?
- Deelname aan de landelijke Heemschut
excursie staat open voor leden van de Bond
Heemschut en hun eventuele introducés.
- De excursiekosten bedragen 55,-. p.p.
In dit bedrag zijn alle kosten inbegrepen.
- U kunt zich opgeven door/ 55,-p.p. over
te maken naar gironummer 124326 t.g.v.
de Bond Heemschut te Amsterdam met
vermelding van Jaarlijkse Landelijke
Excursie Heemschut.
U kunt uw voorkeur voor een van de excursie
mogelijkheden opgeven door de bijbehorende
letter van het excursieonderdeel (A, B, C of D)
duidelijk op uw giroformulier aan te geven. De
organisatoren stellen het op prijs wanneer u
ook een tweede keuze zou willen opgeven. Zo
mogelijk wordt uw eerste voorkeur gehono
reerd, maar bij overmatige belangstelling voor
één onderdeel kan het gebeuren dat noodge
dwongen van uw tweede keuze gebruik wordt
gemaakt.
Wanneer u zich direct aanmeldt, maakt u meer
kans om in de gewenste groep geplaatst te
worden.
Hieronder nogmaals de vier keuzemogelijk
heden:
- Excursie A. De Stichtse Lustwarande
- Excursie B. Laatste rustplaatsen
- Excursie C. Kathedralen van het Sticht
- Excursie D. Buitenhuizen aan de Vecht
U kunt zich tot 22 augustus opgeven. U
ontvangt een bevestigingsbericht zodra u bent
ingedeeld in een van de vier excursies. Dit zal
ruim vóór 5 september gebeuren.
Bij uw bevestiging krijgt u ook een dagschema
en een routebeschrijving, alsmede een over
zicht van de buslijnen naar het Provinciehuis.
Drs. M. hemmens is PR-medewerker van
Heemschut Utrecht.
juni 1998
