Driekwart eeuw vechten voor
molens
Leo van der Meule
De Hollandsche Molen bestaat 75 jaar! Reden voor gelukwensen
van de kant van Heemschut en een gesprek met directeur Leo
Endedijk op het hoofdbureau aan de Amsterdamse Sarphatistraat.
30
Heemschut
'Hollandsche Molen, vereniging tot behoud
van molens in Nederland' zoals de vereniging
voluit heet, werd opgericht in een tijdperk dat
de molens voorgoed uit het Nederlandse land
schap dreigden te verdwijnen.
Door de betrekkelijk late opmars van de stoom
machine in ons land - en haar door gas, olie en
uiteindelijk electriciteit voortgedreven opvol
gers - bleven de molens tot ver in de 19de eeuw
de belangrijkste werktuigen voor het malen van
graan, het persen van olie uit zaden, het zagen
van hout en het drooghouden van de laaggele
gen gronden.
Nog tot tegen 1900 werden her en der nieuwe
molens gebouwd of soms herbouwd als ze
elders hadden moeten wijken voor bedrijfsmo-
dernisering, woningbouw of wat dies meer zij.
Ze waren in hun opbouw en werking vertrouwd,
tegen betrekkelijk lage kosten te bouwen en hun
energiebron, de wind, blies voor niets over het
vlakke land.
Toch stond voor sommigen van meet af aan vast
dat de trouwe wiekendragers het uiteindelijk af
zouden leggen tegen de nieuwe energiebronnen
en grootschalige productiemethoden.
Opgeruimd staat netjes en de vooruitgang houd
je toch niet tegen luidde veelal het eindoordeel
binnen polderbestuur of bedrijfsdirectie. Maar
was het alles vooruitgang?
Een aantal mensen dacht daar toch anders over
en onder de bezielende leiding van mr. P. G. van
Tienhoven besloot men de handen ineen te slaan.
Men vond dat een belangrijk onderdeel van onze
vaderlandse geschiedenis en daarmee een
geweldig stuk stads- en landschapsschoon dreigde
te verdwijnen. Er speelde ook een zekere vorm
van mededogen mee. Moesten de werktuigen,
die eeuwenlang hadden bijgedragen aan 's lands
welvaart, zo hardvochtig en ondankbaar
De Hollandsche Molen bezit 12 molens.
De officiële jubileumviering wordt
gecombineerd met de opening van de
gerestaureerde molen 'Rijn en Lek' bij Wijk
bij Duurstede op 20 mei. Foto G. de Vries.
april 1998