BRICK
jonge monumenten!
Brickburgers BV specialiteiten in baksteen
april 1998
Heemschut
15
had gevergd. Op die voorhof had bovendien de
genoemde 'stelle' gelegen.
Het kasteel zelf nam bijna geheel de zogeheten
'huisplaats' in beslag (24x24 meter), behoudens
een smalle 2,60 meter brede strook grond langs
de voorgevel bij de brug naar de voorhof. De ca
1 meter dikke muren van het Huys waren opge
trokken uit kloostermoppen. Terwijl de kelders
eigenlijk souterrain zijn geweest, gezien het feit
dat deze a.h.w. 'koud op de ongeroerde grond
waren gezet', welke grond slechts 1,30 meter
onder het huidige maaiveld ligt.
Behalve een aantal funderingen van tussenmuren
werden ook de fundaties gevonden van vroegere
bebouwing ter plaatse. Dat betreft de paalfunde-
ringen van een 14de eeuwse 'spieker' (al of niet
bewoonbare graanopslagplaats), de funderingen
van een bakstenen spieker uit de 15de eeuw en een
8-hoekige wachthoektoren uit omstreeks 1600.
16de-eeuwse tympanen
Van minstens zoveel of wellicht groter belang
waren de bouwfragmenten van het kasteel, die
werden gevonden. Het feit dat de voorgevel
van het kasteel ten tijde van de sloop in 1821
bestond uit kloostermoppen uit de 16de eeuw
bewees dat die gevel in de loop van de eeuwen
nooit essentieel was verbouwd of vernieuwd.
Ook werden in de gracht 16de eeuwse tympanen
gevonden met schelpmotieven en een relief-
beeltenis van de bouwheer en zijn gemalin.
Deze tympanen tonen opvallende gelijkenis
met het epitaafvan Frederikvan Twickelo in de
Oude Blasiuskerk te Delden. Voorts werden vele
bouwfragmenten gevonden die de visie onder
steunen dat het gebouw uit de vroege Renaissance
moet stammen, terwijl er nauwelijks of geen
jongere bouwelementen werden aangetroffen.
Dat heeft tot de conclusie geleid, dat het in 1821
gesloopte Huys Hengelo te vergelijken moet
zijn geweest met andere vroeg Renaissance-
gebouwen uit die tijd, zoals het Duivelshuis te
Arnhem (ca 1545), de Cannenburgh te Vaassen
(ca 1555), het laatste kasteel te Lage (herbouwd
in 1591) en ook de toren van het kasteel te
Ruurlo aan het einde van de 16de eeuw.
Vroeg-renaissancistisch
Concluderend moet gesteld worden dat het
Huys Hengelo, waar de Nederlandse gezanten
kortstondig verbleven in januari 1646, een
vroeg renaissancistisch bouwwerk moet zijn
geweest, een voortrekker van die bouw in onze
gewesten. Hoe een bouwheer als Frederikvan
Twickelo op het idee is gekomen om zijn
kasteel destijds in die stijl op te laten trekken
zou een lange en uitvoerige beschouwing
rechtvaardigen. Zijn functie als legeraanvoeder
(o.a. van Karei V), zijn relaties en verwantschap
met vooraanstaande families en de invloeden
van belangrijke personen in die tijd zullen daar
niet vreemd aan zijn geweest.
Expositie in Raadhuis Hengelo
Het verblijf van de Nederlandse gezanten te
Hengelo in 1646, waar zij zich verzamelden
voor vertrek naar Afunster, alsmede de tocht
naar Munster zelf, gepaard aan het feit dat het
kasteel in Twente één van de eerste was in een
nieuwe bouwstijl, leidden tot de activiteiten
rondom de herdenking van onze 350-jarige
onafhankelijkheid. Naast de gememoreerde
'koetsentocht' zal in mei a.s. in de hal van het
Hengelose gemeentehuis een expositie worden
ingericht, die tal van aspecten uit die tijd tonen.
De hal zal getransformeerd worden in de geest
van het vroegere Huys Hengelo met vele bouw
fragmenten en afbeeldingen. Voorts zullen
landkaarten, kleding, wapens en foto's de sfeer
oproepen uit de 17de eeuw.
Hopelijk kan de stadhuishal te Hengelo tijdens
de herhaling van de 'Koetsentocht' naar Munster
kortstondig de historie uit 1648 weer doen
herleven.
Dr li. Reynders is lid van de Provinciale Commissie
Heemschut Overijssel.
Uitvoerige beschrijving van Huys Hengelo in
ISBN 90-73850-10-X, 1996.
Openingstijden expositie stadhuis tijdens ■werkdagen
van 8. 00-18.00 uur en 's avonds tijdens vergade
ringen.
specialiteiten in baksteen
St. Jozefweg 66b, 5953 JP REUVER (NL) Postbus 4790, 5953 ZK REUVER (NL) Tel. 077-4742920, fax 077-4745170.
