soeverein Nederland 350 jaar Henk Nieuwenhuis Vrede van Munster leeft niet bij jongeren De psycholoog Kohnstamm vroeg onlangs aan studenten of ze wel eens gehoord hadden van de vrede van Munster en of ze überhaupt wisten aan welke oorlog die vrede een eind gemaakt had. Verbazing en onwetendheid alom bij de ondervraagden. 12 Heemschut Zoals te verwachten was, bleek dat driekwart van de vrouwelijke en de helft van de manne lijke studenten geen flauw idee had waar die Vrede van Munster nou over ging. Men kan zich boos maken over de uitslag van zo'n onderzoek of men kan erom lachen, een feit is dat de jeugdige Nederlander van vandaag maar bedroefd weinig weet van zijn vaderlandse geschiedenis. Om eens te kijken of dit gebrek aan kennis iets is dat alleen bij jonge mensen wordt aangetrof fen, heb ik bij mijn collega's - redelijk goed ontwikkelde gemeenteambtenaren - ook zo'n bliksemenquête over hetzelfde onderwerp gehouden. De kwaliteit van de antwoorden viel niet mee: eigenlijk wist geen van de onder vraagden precies de juiste antwoorden. Let wel: het ging hier niet om twintigers die sowieso weinig afweten van wat de Vaderen in het verleden allemaal uithaalden. Nee, het waren mensen van tussen de dertig en de vijfenveertig. De antwoorden varieerden van 'Ja, dat was in 1672, het Rampjaar!' en 'De hoor 't wel te weten natuurlijk, maar het schiet me nou net niet te binnen', tot 'Geen flauw idee, ik was nooit goed in aardrijkskunde.' Aan hen is dus de herdenking van de 350 jaar geleden gesloten vrede van Munster niet besteed. En dan te bedenken dat die op 30 januari 1648 gesloten vrede niet alleen een eind maakte aan onze Tachtigjarige Oorlog met Spanje, maar dat Nederland op dat moment ook zijn soevereiniteit kreeg. Historici beschouwen de vredesbijeenkomsten in Westfalen (in Osnabrück en Munster) als de eerste Europese conferentie waarbij de kaart van Europa opnieuw werd verdeeld zonder dat er weer een oorlog aan te pas hoefde te komen. Bovendien werd Nederland daar officieel erkend als onafhankelijke staat. Het ging in Munster niet alleen om het sluiten van een vrede tussen Spanje en de Nederlanden. De besprekingen moesten ook een eind maken aan de gruwelijke oorlog die Duitsland dertig jaar lang had geteisterd. Europa was al een paar jaar oorlogsmoe. Er moest maar eens een eind aan komen, vonden de machthebbers. De voor Nederland belangrijkste punten van het vredes verdrag waren trouwens al behandeld bij het ingaan van het twaalfjarig bestand in 1609. Na het bestand stonden de opstandige krijgsver richtingen van het jonge republikeinse leger toch al min of meer op een laag pitje. Zeeland tegen vrede Overigens waren lang niet alle Nederlandse provincies voorstander van vrede met Spanje. Vooral Zeeland was liever doorgegaan met de vijandelijkheden. De Zeeuwen verdienden met zeeroverijen (eufemistisch 'kaapvaart' genaamd) namelijk flink aan de oorlog. Ook de Indische compagnieën waren bang voor vrede, want dat zou het einde betekenen van hun alleenheerschappij en uitbreiding van de handel verhinderen. Met prins Frederik Hendrik hielden de Staten eigenlijk geen rekening meer: de prins was ernstig ziek, hij zou in 1647 nog net het sluiten van het definitieve akkoord meemaken. Hij stierf op drieënzestigjarige leeftijd. De Staten waren het vertrouwen in de prins toen al kwijt. Dat had alles te maken met een deal die Lodewijk XIVin 1646 wilde sluiten met Spanje. In naam van de Franse koning was aan de koningin van Spanje een voorstel gedaan om de infante uit te huwelijken aan koning Lodewijk XIV. Als bruidsschat zou Lodewijk de Spaanse Nederlanden krijgen. Daar stond dan weer tegenover dat Frankrijk de veroverin gen in de Rousillon en Catalonië aan Spanje zou teruggeven. De Verenigde Provinciën zouden door de twee koningen erkend worden als onafhankelijk gebied. Frankrijk wilde graag zijn grenzen opschuiven naar het noorden tot aan de Schelde en naar het oosten tot de Elzas. Parijs zou dan mooi centraal in het rijk van Lodewijk komen te liggen. De prins van Oranje had de belofte gekregen dat hij markies van Antwerpen zou worden en niet alleen van de citadel zoals tot dat moment. Frederik Hendrik had derhalve wel oren naar die ruil. Het is begrijpelijk dat de Staten-Generaal daar niets voorvoelden, want als Frankrijk het voor 't zeggen zou hebben tot de boorden van de Schelde, zou dit automatisch ook weer vrij >VISSIMA.ET ACCVRAT1SS1MA LEON1S BELCilCI, SE.U SEPTEMDECIM. REGICTNUM PE5CRIPT1Q, Ingekleurde gravure met zinneprent op het Twaalfjarig Bestand 1609. Atlas van Stolk, Rotterdam. april 1998

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1998 | | pagina 14