april 1998
Heemschut
11
Op de voorgrond het 'Dokter Poolhuis', Pastoriestraat 43.
Ook hier originele materialen en bouwwijze.
Daar aankoop en restaureren in het stads
centrum een vrij dure aangelegenheid vormen,
terwijl eventuele herbestemming vaak moeilijk
is door de geringe omvang van de panden, is
het realiseren van die doelstelling op basis van
particulier initiatief een hachelijke onderne
ming. Na eventuele restauratie (d.m.v. voor
financiering) dienden de verkooppenningen
weer te worden aangewend om een volgend
pand aan te kopen en ook weer te restaureren.
Dat die wijze van werken, zonder enige vorm
van financiële steun of subsidie een moeizame
weg is, behoeft geen betoog. Ook zal het duide
lijk zijn dat het tempo waarin de doelen konden
worden nagestreefd, veel te langzaam was voor
de ambitieuze stichting. Het feit dat na
opknappen het gerestaureerde pand verkocht
diende te worden, waarbij een erfdienstbaar-
heid-beding of ketting-beding in de koopakte
werd opgenomen, gaf een extra beperking aan
de kring van gegadigden. In de koopakte werd
n.l. opgenomen dat noch het uiterlijk, noch de
hoofdconstructie van het pand mochten worden
gewijzigd zonder toestemming van de stichting.
Dokter Poolhuis
Na restauratie van het café het Neutje in 1979,
kon het volledig uitgebrande dokter Poolhuis
worden aangekocht op Pastoriestraat 43. Dat
pand herbergde in de 18de eeuw drie generaties
van het Hengelose geneesheren geslacht Pool,
en deed vóór de brand dienst als opslagplaats.
Tussen de funderingen werden scherven van
gebruiksvoorwerpen uit de 16de en 17de eeuw
aangetroffen, alsmede oudere spinklosjes. Na
restauratie in oude luister kon het pand worden
overgedragen aan een nieuwe eigenaar, die in
zijn woonhuis ook huisconcerten organiseert.
Deze activiteiten leidden tot oprichting van de
Vrienden van het dokter Poolhuis, welke stich
ting nu al jaren in een behoefte voorziet.
Het derde pand dat Het Neutje in handen
kreeg was het Thomassonhuis op de hoek van
Pastoriestraat en Marssteeg een grote voorma
lige dorpsboerderij met hoge steile Saksische
topgevel. Dat pand kende in het verleden tal
van andere functies (café, pension, bedrijfs
ruimte, e.a.) en dreigde ook verloren te gaan.
Ook dit karakteristieke gebouw werd in ere
hersteld en is nu weer pregnant aanwezig.
Het vierde object dat de stichting restaureerde
was het huidige établissement De kleine Kunst
op Pastoriestraat 24, waarin een theater café is
gevestigd.
De genoemde panden werden alle gerestaureerd
o.l.v. de plaatselijke architect H. C. Methorst die
al vele jaren de adviserende kracht achter de
activiteiten van de stichting is.
De 'Waterstaatskerk' (1839), die aan de
Deldenerstraat t.g.o. de ingang van de
Pastoriestraat staat. Gerestaureerd in 1991.
Inkijkje straat van andere kant dan nr. 1.
Op voorgrond het 'Thomassonhuis'.
Tot deze panden heeft de bemoeienis van Het
Neutje, zich niet beperkt. Ook de Waterstaats
kerk (1839), recht tegenover de ingang van de
Pastoriestraat, kon behouden blijven (1991)
dank zij de niet aflatende invloed van de stich
ting. Deze invloed is eveneens af te lezen aan
een aantal andere panden in de straat, terwijl de
gevels van een paar pandjes direct grenzend aan
de Pastoriestraat ook intact zijn gebleven.
Helaas liggen de laatste originele dorpssteegjes
die uitkomen op de Pastoriestraat er nog steeds
verwaarloosd bij.
Dankzij stichting het Neutje heeft de straat een
deel van het oorspronkelijke karakter weten te
behouden, wat er toe heeft geleid dat uiteinde
lijk het gemeentebestuur heeft besloten om de
bestrating en trottoirs een opknapbeurt te
geven. Op de open plek tussen het oudste café
en het theatercafé is nu een podium geplaatst,
waarvóór een stalen kunstwerk een plaats heeft
gevonden, dat schril contrasteert met de geres
taureerde oude panden.
De straatreconstructie en de onthulling van
genoemd kunstwerk waren de aanleiding om de
Pastoriestraat officieel te heropenen. Tijdens
die heropening werden tal van instanties en
personen die een rol speelden bij de recon
structie genoemd en bedankt; het Neutje werd
niet genoemd!
Een onderwerp van zorg is inmiddels de
concentratie van horecabedrijven, waardoor de
woonfunctie van de Pastoriestraat onder zware
druk is komen te staan. Het oudste straatje van
Hengelo is toch een bezoekje waard.
Dr. H. Reynders is lid van de Provinciale
Commissie Heemschut Overijssel.
