24
Heemschut
wachtende 'Oosjaas' (onsjans, Niek van Leest,
1982) geplaatst, een vrouw die alleen achter
blijft, terwijl haar man voor langere tijd riet en
hout gaat wi nnen. Zwolle, Waanclers, 1997.128p.
ISBN90.400.9915.8 Prijsf39,50.
Vader en zoon Salm
Tegelijkertijd met een tentoonstelling in het
gemeentearchief te Amsterdam verscheen een
monografie over leven en werk van vader en
zoon Salm. 'G.B. Salm &A. Salm. GBzn'door
Janjaap Kuyt, Norbert Middelkoop enAuke van
der Woud. Het is het eerste deel in een nieuwe
serie Bouwmeesters van Amsterdam, die uitge
verij 010 is gestart in samenwerking met het
Gemeentearchief.
Het oeuvre van G.B. Salm(1831-1897 en zijn
zoon A. Salm (1857-1915) is veelzijdig en geva
rieerd. Zij hadden het vermogen in een tijd van
snelle maatschappelijke en economische
ontwikkelingen eigentijdse oplossingen te
vinden voor de meest uiteenlopende opdrach
ten; van bankgebouw, tramremise en fabriek
tot bruggen, villa's en dierenverblijven op het
Artisterrein. De Salms werkten vooral in
Amsterdam, maar ook daarbuiten. Ze bouwden
veel voor de Nederlandse Bank, agentschappen
in Rotterdam, Den Haag, Groningen en
Leeuwarden. Van de vele villa's in het Gooi
(vooral Hilversum) en Zeist is 'Ma Retraite' in
Zeist het opvallendste voorbeeld.
Het omvangrijke archief Salm werd eind 1994
door het Gemeentearchief van Amsterdam
verkregen. Vooral de presentatietekeningen,
waarvan een groot deel op de tentoonstelling
te bewonderen was, zijn in de uitgave opgeno
men. Behalve tekeningen, bevat het archief
schetsboeken, 500 foto's en correspondentie.
In de theoretische inleiding bepleit Van der
Woud een herwaardering van het 19de-eeuwse
ecclecticisme, een stijl die onder invloed van de
zeer uitgesproken Berlage en zijn kring begin
deze eeuw werd afgewezen. Een invloed die tot
ver in onze eeuw van kracht zou blijven. Veel
19de eeuwse architecten, zoals de Salms,
bleven, ondanks hun enorme oeuvre, lange tijd
nagenoeg onbekend. Middelkoop beschrijft
vervolgens leven en werk van beide architecten.
Hun werk bestrijkt een periode van ruim 50
jaar. Vooral Abraham, geschoold aan de
Academie des Beaux-Arts in Parijs, ontwikkelde
een eigentijdse en oorspronkelijke
architectuuropvatting. Herwaardering van de
19de eeuw blijkt noodzaak. Amsterdam zou er
zonder de ontwerpen van vader en zoon Salm
absoluut anders uitzien. Achterin het boek
bevindt zich een kaart van Amsterdam met
daarop aangeven de vele bouwwerken van de
Salms. Welke bouwmeester onderwerp van
deel 2 zal worden is nog niet bekend. Wij
wachten verlangend af.
Rotterdam., Uitgeverij 010,1997.147p.
ISBN90.6450.314.1 Prijs f49,50.
Apeldoorn
Bij uitgeverij Waanders verschenen in het najaar
veel boeken, die voor de Heemschutlezer inte
ressant (kunnen) zijn.
In de stedenserie Architectuur en stedenbouw
1850-1940 verscheen in het kader van het
Monumenten Inventarisatie Project een
uitgave over 'Apeldoorn' samengesteld door Cees
Jan Frank, Frank Haans en Huub Ummels. In
het boek wordt van 157 cultuurhistorische
objecten een beschrijving gegeven. De steden
bouwkundige ontwikkeling wordt beschreven
tot het jaar 1960, omdat zich rond die tijd
belangrijke initiatieven ontwikkelden. Tot
slot werd er in de uitgave een apart hoofdstuk
gewijd aan de architecten Chris Wegerif (1859-
1920) en zijn neef Ahazverus Hendrikus (Henk)
Wegerif 1888-1963), vernieuwers in de bouw
kunst. Chris had een belangrijk aandeel in de
Nederlandse Arts en Craftbeweging. En Henk
introduceerde de spouwmuur in 1911 bij een
villa in Beekbergen en schreef veelvuldig over
architectuurgeschiedenis. Zwolle, Waanders,
1997. 128p. ISBN90.400.9970.7. Prijs f35,-
Utrechtse grachtenbewoners
In de Historische Reeks Utrecht (deel 22)
verscheen 'De bewotiers van de Utrechtse
Oudegracht en Nieuwegracht; neringdoenden, en
voorname liedendoor Carl Denig. Aan de bouw
kundige geschiedenis van de Utrechtse grach
ten is inmiddels menig publikatie gewijd. Over
de mensen die achter de gevels woonden gaat dit
boekje. Over hun beroep, levenswijze, waarom
ze er woonden en waarom ze weer wegtrokken;
ook de sociale en economische ontwikkelingen
van de 19de-eeuwse stad worden geschetst. Tot
slot bevat het boekje een hoofdstuk over 'de
beide grachten nu'. Utrecht, Matrijs, 1997. 80p.
ISBN 90.5345.113.7 Prijs f24,95.
Noorderbreedte
'Noorderbreedte' heet het tweemaandelijkse
tijdschrift over landschap, cultuurhistorie,
natuur en milieu van Friesland, Groningen en
Drenthe. Wie het blad leest en de foto's ziet,
begrijpt waarom het Noorden zo geliefd is om
er te wonen. 'Noorderbreedte' nr. 6/97 biedt
interessante artikelen, o.a. over ruïnecultuur in
Noord-Nederland ('mooi oud worden'), over
de Regiovisie Groningen-Assen 2030 en over
de ontstaansgeschiedenis van het, eens, welva
rende Oost-Groningse veengebied Wold-
Oldambt. De 'centerfold' deze keer is een
foto van de watertoren van Stadskanaal, uit 1935.
Voor informatie of abonnement: Noorderbreedte,
Groningen, telefoonnummer 050-3141956.
Vaktaal
'Vaktaal', vaktermengids bij kerkgebouwen,
700 termen verklaard en geïllustreerd, 19,50.
Erg handig als u 'op kerkepad' gaat. Bestellen
bij: Stichting Oude Groninger Kerken te
Groningen, telefoonnummer 050 - 3213 569.
ISBN 90 5294 061 4 NUGT 939/644
Hilversum, heeft voor de restauratie van zijn raadhuis van Dudok een hoge onderscheiding
ontvangen - een van de zes medailles van Europa Nostra, de Europese Federatie van
Monumentenorganisaties, waarin voor Nederland de Bond Heemschut participeert.
februari 1997
