Monumentale schouwen
Hans Tulleners
Interieurs Amsterdamse grachtenhuizen II
In de zogenaamde Kleine Bocht van de Herengracht is vooral de
even kant de moeite waard. Beide afgebeelde huizen dicht bij de
bocht, Herengracht 160 en 162, laten het meest voorkomende
type zien: smal - meestal 3 ramen breed - hoog en veelal diep.
Het meest voorkomende type bestaat eigenlijk uit 2 huizen
achter elkaar, met een totale diepte van 30 meter.
juni 1997
Heemschut
31
Monumentale schouw in Herenstraat 160. Dia's Hans Tulleners.
Herengracht 160 in Amsterdam.
Aan de even kant van de Herengracht bevindt
zich achter die huizen ook nog eens een tuin van
veelal 20 meter. Die kapitale koopmanshuizen -
woon - en werkhuizen van de Amsterdamse
elite - hebben de meest fantastische historische
interieurs. Deze keer zullen we een schouw laten
zien van het rechter pand op de foto. Gevel en
interieur van Herengracht 160 dateren uit 1763.
In dit type huis bevinden zich regelmatig
5 schouwen, meestal uit de 18de eeuw.
Monumentenzorgers in Amsterdam zijn zeer
content als ze er alle 5 nog in zitten. De eerste
monumentale schouw bevindt zich in dit zeer
veel voor komende type in de voorkamer in het
voorhuis op de hoofdverdieping. In de achter
kamer van het voorhuis bevindt zich een
vergelijkbaar type. De mooiste schouw bevindt
zich echter bijna altijd in de zaal. In die'Sael'
zijn overigens de betimmeringen, de dubbele
deuren en het stucwerk aan het plafond ook
bewaard gebleven. Amsterdamse schouwen
laten een marmeren schouw zien, in wit marmer,
in royal rouge (rood), in geel marmer of in grijs
marmer. De boezem kan bestaan uit een houten
opbouw, vaak met spiegel en met schoorsteenstuk
- geschilderd op doek - of uit een gestucadoorde
boezem, zoals hier. Soms is ook de boezem van
marmer. De gestucadoorde boezem van de
schouw van Herengracht 160 laat naar alle
waarschijnlijkheid Fortitudo zien, de dapperheid
in aanwezigheid van een leeuw. Overigens zijn de
andere 2 schouwen kleiner en minder versierd.
Onder de zaal - meest de'eerste verdieping in het
achterhuis - bevindt zich de tuinkamer, grenzend
aan de tuin en in gebruik als eetkamer.
Hier bevindt zich de vierde schouw. Op het
niveau van de tuin en grenzend aan de tuin
kamer bevindt zich in het achterhuis de antieke
keuken, vaak tegen de binnenplaats. Hier is de
vijfde schouw te vinden, nu een echte
werkschouw, die altijd gewoon betegeld is,
meestal met witte tegeltjes.
Hans Tulleners is schrijver, journalist en
monumentenzorgen te Amsterdam.
