Monumenteel 1 Cultuurhistorische waarden kaart juni 1997 Heemschut 21 GRONINGEN Hoofdstation Groningen Toen in 1866 de eerste trein in Groningen arriveerde, stond er een klein stationsgebouw. Nadien nam het reizigers- en vrachtver keer enorm toe en was er behoefte aan een nieuw station. In 1893 werd met de bouw begon nen. Isaac Gosschalk, een toen zeer bekende architect, kreeg de opdracht. In de 19de eeuw greep men vaak terug op bouwstijlen, die eerder waren toegepast. Tussen 1850 en 1900 waren zeker in Nederland vooral de neogotiek en de neorenaissance in zwang. Gosschalk was typisch een 'eclec tisch' bouwer, die neogotiek en neorenaissance combineerde. Het station werd opgetrokken uit bak en natuursteen. Het was en is een van de mooiste 19de eeuwse stations. De rijke gevelversiering vertoont invloe den van de Vlaams-Nederlandse gotiek, bijvoorbeeld het halfronde rozetraam in het middenrisaliet, maar ook van de renaissance zoals de speklagen, het rolwerk of de rijkversierde balustrades. De sluitstenen in de galerijbogen vertonen afwisselend de koppen van een Groninger boer en boerin als bron van de Groninger welvaart. Boven de ingang van de (inpandige) huizen van de stationschef en de hoofdconducteur zijn hanen uitgebeeld: teken van waakzaam heid en vroeg opstaan. Ook de koppen van de postbode en de conducteur zijn in de deuromlijs tingen te vinden. Het station is symmetrisch gebouwd en bestaat uit een Stationshal Groningen in oude glorie. middengebouw met aan weers zijden lagere vleugels met open galerijen uitkomende op hoek- paviljoens. Het was ontworpen als een feestelijke en majestueuze entree naar de stad. In het midden bevond zich oorspronkelijk de immense entree met links de restauratie en rechts de dienstver trekken. De entreehal had een gigantisch papiermaché plafond en zeer bijzondere tegeltableaus. De tweede klas wachtkamer had ook een fraai tegeltableau, dat de spoorkaart van Nederland voor stelt. Deze tableaus zijn het werk van de Groninger kunstenaar F.H. Bach. De eerste klas wacht kamer herbergt tegenwoordig de restauratie. In de verdiepingen van de hoekpa- viljoens boden oorspronkelijk vijf woningen een onderkomen voor stationspersoneel. De overdekte buitengalerijen zijn heel bijzonder en Groningen was hiermee het enige station, waar de reiziger na het kopen van zijn kaartje via de galerij overdekt de wachtkamer kon betreden. Moderniseringen In latere jaren is het stationsge bouw vooral intern ten prooi gevallen aan 'moderniseringen'. Met name de imposante en unieke stationshal is hiervan het slacht offer geworden. Rond 1968 werd de hal in de hoogte door midden gedeeld, waarna de onderste helft in drie parten werd opgesplitst, zodat de huidige entreehal nog slechts eenzesde beslaat van de oorspronkelijke ruimte. Dat Groningen hiermede een uniek stadsmonument kwijt was, werd in die tijd eigenlijk door heel weini gen opgemerkt. Nu, inmiddels weer 30 jaar later, wordt met aanzienlijk meer waar dering naar dit soort bouwkunst gekeken. De Nederlandse Spoorwegen hebben het initiatief genomen de imposante hal weer zijn oorspron kelijke allure te doen verkrijgen. Deze reconstructie is technisch mogelijk, maar past met in het eigenlijk te voeren fmancieel- economische beleid. De NS is evenwel genegen een essentieel deel van de kosten op zich te nemen, maar daarnaast is het absoluut noodzakelijk, dat derden financiële bijdragen leveren. Met name voor het verga ren èn het beheer van bijdragen uit particuliere bronnen is de Stichting Restauratiefonds NS Station Groningen Centraal opgericht. J. W. Beetstra te Groningen NOORD-HOLLAND De provincie Noord-Holland gaat in navolging van Zuid-Holland, een project starten waarbij de cultuurhistorische waarden van het landsdeel op een kaart worden samengebracht. Het doel is een kaart te maken die kan dienen als informatieve achtergrond voor iedereen, die zich bezig houdt met planontwik keling van de ruimtelijke omge ving in Noord-Holland. Noord- Holland kan bij het maken van de kaart profiteren van de ervaring, die haar rivaliserende zusterpro- vincie opdeed, die net iets eerder was met het maken van zo'n kaart. Het project zal de komende vijf jaar worden uitgevoerd. De Bond Heemschut, die zich inzet voor het behoud van cultuur historische waarden, is verheugd over het initiatief. In hoog tempo worden plannen gemaakt voor bouwactiviteiten en inrichting van de openbare ruimte. Met de uitvoering van deze plannen verdwijnen vaak histori sche stedenbouwkundige elemen ten, landschappelijke structuren of terreinen van archeologische waarde. Hiermee verdwijnen dan ook stukken geschiedenis en wordt afbreuk gedaan aan de variatie van het landschap. Tekort aan informatie De teloorgang is meestal het gevolg van onvoldoende beschik bare informatie bij de beleidsma kers of planontwikkelaars over wat

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1997 | | pagina 23