Vliegveld Ypenburg verdwijnt maar
rijksmonument blijft
Gemeente rigide
'Kolenkit' wel op lijst
Hergebruik?
WIBO BURGERS
Het vliegveld Ypenburg gaat verdwijnen. De buitenplaats met dezelfde
naam komt er voor in de plaats. Hier zullen over een jaar of tien zo'n
35.000 mensen wonen. Toch zullen er herinneringen aan het vliegveld
blijvenwaaronder het fraaie stationsgebouw, een schepping van architect
L. C. van der Vlugt en een prachtig voorbeeld van het Nieuwe Bouwen.
Het gebouw heeft sinds 1994 het etiket rijksmonument.
G. van der Leeuwstichting, op behoud
van de Adventkerk hebben aangedron
gen, ondervindt dit weinig weerklank.
Kerkvoogden benadrukken dat derge
lijke brieven niet vergezeld gaan van
'een zak geld'. Burgemeester en
wethouders erkennen wel enige
waarde in de zin van een monument,
maar gaan af op een voorlopig advies
van de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg. Daarin conclu
deerde dr. M.C. Kuipers op grond van
een vluchtige literatuurstudie -omdat
meer tijd ontbrak- de Adventkerk
'binnen de context van de naoorlogse
kerkelijke bouwkunst van grote
cultuur- en architectuurhistorische
betekenis te achten en derhalve de
moeite van het behouden waard.'
B en W van Den Haag negeren de
mogelijkheid om de kerk alvast op de
gemeentelijke monumentenlijst te
plaatsen, omdat men het nog druk
heeft met jonge monumenten uit de
periode 1850-1940. De hofstad heeft
betere tijden qua vooruitstrevend
monumentenbeleid gekend, toen één
(van de meer dan honderd!) kerken
van Cuypers ver voor het Monumenten
Inventarisatie Project al als monument
werd (ond)erkend. B en W hebben
Wils Co geantwoord: 'Het is aan
de betrokken kerkeraden om een
beslissing te nemen over de gebouwen
in hun bezit. Mochten zij toch beslui
ten de kerk af te stoten dan is behoud
alleen mogelijk wanneer een passende
herbestemming gevonden kan worden.
Het is helaas een feit dat ook plaatsing
op een monumentenlijst de problema
tiek van leegstand, verval en in het
ongunstigste geval sloop niet kan voor
komen'. Daarmee gaan B en W voorbij
aan de positieve invloed en steun die
plaatsing op de lijst zou hebben bij de
keuze voor gebruik van de Adventkerk
als hervormd/gereformeerde kerk.
Vergelijkt men de situatie met de
Amsterdamse Opstandingskerk, beter
bekend als 'de Kolenkit' van prof. M.F.
Duintjer, dan blijkt hoe verwerpelijk
rigide Haagse bestuurders redeneren.
Het stadsdeelbestuur van Amsterdam-
Bos en Lommer plaatste de Kolenkit
op de gemeentelijke monumentenlijst
om behoud mogelijk te maken door
subsidie bij restauratie! Deze kerk
vormt vooral architectonisch een
voorbeeld van een zich vernieuwende
architectuur, waarover men niet
gering moet denken. Maar vergelij
kenderwijs moet men vaststellen dat
Sijmons met zijn Adventkerk aanzien
lijk verder ging qua nieuwe typologie
op liturgische gronden en in de
toepassing van beeldende kunst.
Het ziet er naar uit dat de Adventkerk
haar laatste advent beleeft. De
hervormde kerkeraad Den Haag
Loosduinen hoopt op passend herge
bruik na verkoop aan een andere
geloofsgemeenschap. Dat verkondigde
ook de dichtbij gevestigde gerefor
meerde kerkeraad van de gerefor
meerde Messiaskerk in Rijswijk, van
architecten Jos en Leo de Jonge uit
1959. Inmiddels vond sloop plaats en
werden er woningen gebouwd...
Het onderstreept de noodzaak om de
belangrijkste naoorlogse architectuur
intussen alvast te beschermen en voor
komt nodeloze veranderingen en/of
sloop. In Duitsland genieten de
belangrijkste gebouwen uit de late
jaren zestig al vijf jaar of langer de
status van beschermd monument.
Langer wachten maakt de toekomst
uit ons recente verleden vogelvrij en
stimuleert geenzins tot een (kerke
lijke) cultuurbewustere selectie
waarin de Adventkerk behouden blijft.
Drs. F.Z. Ort -lid van de Bouw- en
Restauratiecommissie van de NH
Kerk- noemde de Adventkerk onder
meer 'mijlpaal en toetssteen'. Die
toetssteen geldt ook de flexibiliteit in
het monumentenbeleid.
WimJ. van Heuvel is architectuurcriticus
te Voorburg
Al in de jaren twintig waren er plan
nen om een vliegveld in de nabijheid
van Den Haag te stichten, maar het
duurde tot het midden van de jaren
dertig totdat de toestemming van de
rijksoverheid afkwam. Het ontwerpen
van de luchthavengebouwen van
Ypenburg werd in handen gelegd van
architect L.C. van der Vlugt van het
bureau Brinkman Van der Vlugt.
Eerder had Van der Vlugt samen met
J.A.Brinkman het wereldberoemde
fabrieksgebouw van Van Nelle in
Rotterdam - onbetwist hoogtepunt
van het Nieuwe Bouwen - gereali
seerd. Ook zijn ontwerp voor het
stationsgebouw op Ypenburg kreeg
veel lof toegezwaaid uit de kring van
hen, die het Nieuwe Bouwen waren
toegedaan.
Van der Vlugt ontwierp een stations
gebouw in een licht gebogen vorm,
vooral ook om een vrij uitzicht op het
vliegveld te garanderen.Het gebouw
kreeg een betonnen skeletconstructie
met daartussen wanden van kalkzand
steen, die wit werden geschilderd.
De centrale aankomst- en vertrekhal
is in het midden op de begane grond,
de linker- en rechtervleugel met resp.
de ruimten voor de Aeroclub en het
restaurant voor het publiek zijn even
hoger gelegen, ook al weer om een
goed uitzicht te garanderen voor de
leden van de aeroclubs en de bezoekers.
Daarvoor lagen grote terrassen. Het
interieur was luxueus: voor de wereld
oorlog was sportvliegerij immers een
hobby voor welgestelde burgers.
19
