Nationaal Restauratiefonds
Dynamiek in de monumentenzorg
Steenovens rond Arnhem
Landhuizen Cura9ao
Geschiedenis Kropswolde
Boerderijenboek Veenkoloniën
Historische houtconstructies
Het jaarverslag van het NRF is bijna
nog opgewekter van toon dan dat van
de Rijksdienst. In een overzicht van 10
jaar NRF, dat bij het jaarverslag wordt
geleverd, zegt J. Jesserun over zijn
geesteskind '...het heeft m'n stoutste
verwachtingen overtroffen'.
In het verslagjaar zijn de financierings
portefeuille en het werkterrein aanzien
lijk uitgebreid. In het jaarverslag korte
overzichten van de verschillende doel
stellingen, activiteiten en produkten.
Met recht kan gezegd worden dat de
inspanningen van het Restauratiefonds
in de vorm van kritiek op de overheid,
verrichten van onderzoek, uitgave van
rapporten (veelal in samenwerking
met de Rijksdienst) gunstige effecten
zullen hebben. Maar de 275 miljoen is
niet genoeg aldus voorzitter Pieter van
Vollenhoven. De politieke partijen
zullen in de loop van 1997
dan ook door het bestuur nog veelvul
dig bestookt worden, vervolgt hij.
Het jaarverslag is te bestellen bij het
Restauratiefondstelefoon 030-2539439.
Ter gelegenheid van het tienjarig
bestaan van de instructiedagen
'Monumentenzorg in de praktijk'
stelde onderzoeker op het gebied van
de monumentenzorg bij uitstek prof.
dr. N.J.M. Nelissen een retrospectief
samen: Monumentenzorg - dynamiek in
behoud; tien jaar monumentenzorg in
Nederland.onder redactie van Emile
van Brederode, Nico NelissenBen
Verfürden enAb Weigraven, allen nauw
betrokken bij de diverse cursussen.
Het is deel vijf in de CRM-serie, een
uitgave van Sdu uitgevers. Een groot
aantal monumentenzorgers leverde
een bijdrage aan deze bloemlezing.
Tien jaar geleden startten het Nationaal
Contact Monumenten, (NCM), het
Nationaal Restauratiefonds (NRF) en
de Rijksdienst voor de Monumenten
zorg met een uitgebreid cursuspro
gramma om diegenen die met de
veranderde regelgeving geconfronteerd
werden, te informeren en te ondersteu
nen bij het uitvoeren van hun taken.
Centraal in de uitgave staat dan ook de
decentralisatie van de monumentenzorg
en de gevolgen vooral voor de
verschillende gemeenten. Want in vele
opzichten veranderde er veel en vele
nieuwe taken werden er toebedeeld. In
17 bondige hoofdstukken wordt deze
veranderde monumentenzorg beschre
ven. Een selectie uit de onderwerpen:
de nieuwe taak van de Rijksdienst- van
machtsinstituut naar kennisinstituut-,
de financiële en fiscale gevolgen, het
Nationaal Restauratiefonds, de provin
ciale taken, het particulier initiatief, de
Open Monumentendagen en het
effect, onderhoud enz. Behalve dat de
uitgave een terugblik biedt op de tien
voorbije jaren werpt het ook een blik
op de toekomst in een bijdrage van
Fons Asselbergs.
De monumentenzorg staat nu in feite
weer aan het begin van een periode
van heroriëntatie.
Geen boek om in één adem uit te
lezen, maar voor menigeen bevat het
interessante bijdragen. In ieder geval
zijn met deze uitgave de afgelopen
bewogen jaren van de monumenten
zorg zorgvuldig bijeengebracht.
.'s-Gravenhage, Sdu Uitgevers, 1996.
303p. ISBN 90.120.8319.2 Prijs f45,-
In de Historische Reeks Arnhem
verscheen als deel 6 de uitgave lEen
krans van steenovensvijf eeuwen
baksteenfabricage rondom Arnhem.door
dr. G.B.Janssen, gepromoveerd op de
Nederlandse baksteenfabricage. De
bouw van bakstenen huizen kwam
eerst in de 14de eeuw goed op gang en
uit die periode dateert dan ook de
vroegste baksteenproductie. De
oudste steenovens lagen nabij of in de
stad, later werden ze verder buiten de
stad gesitueerd, vooral in het Broek en
de Stadswaarden. Behalve de ontwik
keling van de baksteenfabricage
beschrijft het boek het werken, leven
en wonen om en nabij de steenovens.
Vervolgens wordt de op- en onder
gang van de verschillende steenfabrie
ken nabij Arnhem beschreven. Van wat
eeuwenlang het silhouet van Arnhem
bepaalde, resten slechts enkele ruïnes.
Tot slot een hoofdstuk over de
baksteenindustrie in Nederland
na 1945.
Utrecht, Matrijs, 1996. 111 p.
ISBN90.5345.090.4. Prijsf29,50.
Zij het dat het al een aantal jaren
geleden verscheen, wil ik het boek
Landhuizen van Curagao en Bonaire'
toch nog even onder de aandacht
brengen. De uitgave werd samenge
steld door DolfHuijgers en Lucky
Ezechièls. Het boek beschrijft in het
kort de geschiedenis van Curagao;
het plantagebedrijf en de verschillende
producten; het ontstaan en de bouw-
traditie van het landhuis. In het tweede
deel worden bijna 100 landhuizen of
voormalige landhuizen beschreven;
de geschiedenis, bewoners en de staat
waarin het landhuis zich bevindt. Het
boek bevat plattegronden, kaarten en
vele foto's, waarvan de kwaliteit helaas
nogal slecht is. Toch geeft het een goede
impressie van de bouwtraditie van de
eilanden en van de vaak deplorabele
toestand waarin menig landhuis
verkeert.
Amsterdam, Persimmons, 1992. 286p.
ISBN09.800.838.IX. Prijsf80,-.
AMtC
Henk Booij schreef de geschiedenis
van Kropswolde: 'Van Cruptorix tot
Kropswolde'. Dit veenkoloniale dorp
in de gemeente Hoogezand-
Sappemeer heeft een geschiedenis
die terug te voeren is tot het jaar 28
na Christus, wanneer de Romeinen
onderweg zijn naar het noorden. Bij
de hoeve 'Cruptorix' verloren de
Romeinen zo'n 400 man in een treffen
met de autochtone bewoners. In de
middeleeuwen begonnen de vervenin
gen. De eersten die het veen afgroeven
waren arbeiders van de kloosters
Aduard en Essen. Kropswolde is in die
tijd een drukbezochte bedevaartplaats.
De Maagd Maria zou hier wonderen
verrichten in de kapel.
Het boek zal binnenkort verschijnen
en 35 gulden kosten. Informatie:
REGIO-Projekt Uitgevers,
Postbus 9160, 9703 LD Groningen,
tel. 050- 314 13 57.
In 1997 verschijnt het standaardwerk
over de geschiedenis van de boerderijen
en hun bewoners in de oude Groningse
veenkoloniën Borgercompagnie,
Tripscompagnie, Kleinemeer en
Kalkwijk. Het boek van ca. 500
pagina's geeft in meer dan 20 hoofd
stukken, met zo'n 1000 foto's en oude
kaarten en akten een beeld van het
veenkoloniale verleden van deze
streek. De Stichting Oude Groningse
Veenkoloniën werkte 10 jaar aan het
boerderijenboek. De prijs van het
boek zal f 155,- zijn. Informatie:
W.H. Tillema, Borgercompagnie 234,
9631 TP Borgercompagnie,
tel. 0598-616291.
Saskia Simon
Op 19 april werd het boek 'Historische
houtconstructies in Nederland' van de
hand van ir. G. Berends ten doop
gehouden. De uitgave is eigenlijk de
derde druk, steeds herzien en uitgebreid,
van een boek dat voor het eerst in 1973
het licht zag. Meerdere decennia
derhalve van onderzoeken, opmeten,
beschrijven en benoemen vinden hun
weerslag in deze fraaie uitgave. Dit
alles onder auspiciën van de Stichting
Historisch Boerderij Onderzoek, die
alleen al een pluim verdient vanwege
de voorbeeldige wijze waarop dit boek
is vormgegeven.
Het boek, zoals de titel aangeeft gewijd
aan constructies, is zelf ook helder van
opbouw en samenhang. Berends,
werkzaam als bouwhistoricus bij de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg,
geeft in de inleiding het voornaamste
motief voor deze uitgave: veel bena
mingen van elementen, voorkomend
in de houten draag- of dakconstructies
van boerderijen zijn öf dubbelzinnig
of regionaal bepaald. Om de hieruit
voortvloeiende onduidelijkheid en
verwarring te voorkomen werd al in
'73 gekozen voor een landelijk te
hanteren systeem van benoeming voor
de afzonderlijke onderdelen binnen de
houten constructie. Leidraad voor de
uiteindelijk vast te stellen benaming
- Berends spreekt van 'kunsttermen' -
