Een voetpad vertelt geschiedenis
Wie over een historisch voetpad wandelt ziet de puzzelstukjes, die het verhaal
uit het verleden volledig maken eerder dan de fietser op het fietspad ofde
automobilist op de snelweg. En we hebben gelukkig nog veel kerke-, molen-,
schouw- en jaagpaden of onverharde dijken in ons land. Maar ook is al veel
verloren gegaan door het af alt dat er ten behoeve van rollend materieel
overheen is gestort, de stadsuitleg, het industrieterrein of de snelweg.
JAN-DERK GERRITSEN
Openbaar Jaagpad langs de vaart bij Egmond (NH). Voorheen afgesloten, sinds kort weer bruikbaar als
doorgaande wandelroute (na rechterlijke uitspraak). Er zijn voorzieningen als overstapjes en bruggetjes
aangebracht. Foto NEMO.
Het is daarom, dat de wandelverenigin
gen op 12 en 13 oktober a.s. in het hele
land tijdens de nationale voetpadenda-
gen de al of niet bedreigde historische
routes tonen. En dat niet alleen voor
het eenzijdig belang van de wandelaar
zelf maar vooral om te laten zien, dat
dergelijke voetpaden een essentieel
onderdeel van het historische land
schap vormen.
Als we monumenten beschermen zoals
molens, gemalen, kerken en boerde
rijen waarom dan niet de paden, die
daarbij horen. Wandelen als oudste
verplaatsingsgewoonte van de mens is
in het onverharde pad nog steeds het
meest herkenbaar. Een sportieve vorm
van cultuurtoerisme. Deze paden
vormen de levensaders van het groene
Nederland en bieden een unieke directe
kijk op de natuurwaarden, die een
ander argument vormen tot behoud
van zo'n voetpad. Aan alle plaatselijke
wandel-en natuurorganisaties wordt
gevraagd een wandeling te organise
ren en dat bij de landelijke vereniging
Nemo in Amsterdam1 te melden, die
graag op de hoogte gesteld wil worden
van minder bekende paden. In enkele
provincies worden aan de hand van deze
gegevens al wandelpadenplannen voor
bereid. Voor de beleidsvorming is het
tevens van belang over jurisprudentie
te beschikken, want dat de overheid
niet overal welwillend staat tegenover
de claims, die de wandelaar op het
historische voetpad legt moge uit
enkele recente voorbeelden blijken.
Al enkele jaren liggen Nemo en
de Vereniging Vrienden van het
Holterpad in de clinch met de
gemeente Holten over het historische
Scheperspad, dat vanuit het dorp naar
de Holterberg loopt. Over dat pad liep
vroeger de herder met zijn schapen
naar de hei. Als openbaar voetpad en
kerkepad staat het nog steeds op de
wegenlegger en is het een logische
schakel tussen Holten en de uitzichts-
punten op de berg met aansluiting op
een lange afstandswandelroute. Hoewel
volgens een notitie van de gemeente
zelf erfafscheidingen minimaal ander
halve meter van het pad moeten liggen
en het pad twee meter breed moet zijn,
hebben eigenaren van aanliggende
percelen in de loop van de tijd zich
stukje bij beetje delen van dat pad
toegeëigend. Het pad is halverwege zelfs
niet eens meer begaanbaar. Een verzoek
van de verenigingen om bestuurs
dwang toe te passen werd door de
gemeente Holten geweigerd. Daarom
ging men in beroep bij de rechtbank in
Zwolle. Een uitspraak van dit college
zal voor het eerst in een dergelijke
zaak jurisprudentie opleveren.
De Weerribben
Langs de oostgrens van het Nationale
Park de Weerribben in NW Overijssel
loopt al sinds jaar en dag over een
grasdijk een openbaar wandelpad,
onderdeel van een lange afstands
wandelpad. Tegen de plannen van de
gemeente IJsselham dit onverharde
pad langs het kanaal Steenwijk-Ossenzijl
te asfalteren t.b.v. fietsers hebben
natuur-en wandelorganisaties bezwaar
gemaakt, wat echter werd afgewezen.
Voordat men daartegen bij de Raad van
State in beroep wil gaan wordt eerst
gepoogd de zaak in der minne te schik
ken, omdat zowel G.S. van Overijssel
als Staatsbosbeheer te kennen hebben
gegeven de wandelmogelijkheden in
dit gebied uit te breiden.
In een prachtig wandelgebied bij de
landgoederen rond Langbroek in de
gemeente Leersum loopt sinds mensen
heugenis een onverhard openbaar pad,
het zogenaamde Laantje of Broeksteeg.
Op een dag plaatst een tandarts het
bordje Verboden Toegang omdat hij
eigenaar is van het gedeelte van het pad,
dat langs zijn perceel loopt. Bezwaren
bij de gemeente van buurtbewoners
halen weinig uit. Nemo probeert aan
te tonen, dat hier van een openbaar
pad sprake is volgens de Wegenwet
omdat er in het te achterhalen verle
den nooit bordjes eigen weg of verbo
den toegang hebben gestaan. Om ook
hier over jurisprudentie te kunnen
beschikken heeft Nemo samen met de
plaatselijke politie een bekeuring ter
plekke in scene gezet en probeert men
zo een uitspraak van de kantonrechter
uit te lokken. Bij Justitie is het dossier
van deze zaak zoekgeraakt, zodat ook
daarom een uitspraak wel even op
zich laat wachten.
Egmond
Succes hebben de wandelorganisaties
ook wel eens. In de polders tussen
Egmond en Alkmaar bijvoorbeeld.
Daar lopen langs de Hoevervaart en
de Egmond-Binnenvaart oude jaagpa
den waarlangs de trekschuit werd
voortbewogen. Lange tijd waren de
paden onbegaanbaar omdat boeren er
hekken hadden geplaatst en de door
gang voor wandelaars zo blokkeerden.
Met medewerking van provincie en
gemeente, die het overleg met de
boeren en andere eigenaren tot een
goed einde hebben gebracht en subsi
dies ter beschikking stelden, zijn de
knelpunten weggenomen. Er zijn
bruggetjes en overstapjes gemaakt
en inmiddels zijn de jaagpaden en ook
andere wandelmogelijkheden in het
herinrichtingsgebied Bergen-Schoorl
helemaal begaanbaar. Ook
Heemschut is medeorganisator van de
wandeling, die op de wandeldagen in
oktober dit succes luister wil bijzetten.
1 Tips voor de wandeldagen
op 12 en 13 oktober: naar Nemo,
Westerpark 2 1013 RR, Amsterdam.
Tel/fax 020 6817013.
De wandelpadenkrant, met de lande
lijke wandelingen op 12 en 13 oktober,
is verkrijgbaar bij de VW's.
27
