r/ yi
Cultuurhistorische waasdetmgSleatr.t^n, het-.Groene Hart'(coneepc)
hldöenkwalite
Bailskwalitelt
Cultuurhistorische waarderingskaart van het Groene Hart.
september. 'Dit is waar het om gaat,'
zei hij bij die gelegenheid. 'Hierin
staan de cultuurhistorische kwaliteiten
van het Groene Hart.' Hij legde nog
even uit wat cultuurhistorie is:
'Cultuurhistorie is datgene wat je
nu ziet van het verleden. Alles wat
de mens veranderd heeft en wat zijn
weerslag heeft gevonden in het land
schap. Daarvoor is geen eindstreep.
We bouwen nog steeds aan ons land.'
Helaas worden de cultuurhistorische
kwaliteiten van het Groene Hart
zelden op hun waarde geschat. Wé
zien ze eenvoudig niet. Buitenlanders
vaak wel, meent Borger. Zijn Platform
ijvert voor een groter draagvlak van de
cultuurhistorie bij het publiek en
verwacht in dit opzicht veel van de
nota. 'Het verleden moet toekomst
krijgen. Daar gaat het om.' Aldus
Borger.
Oruk op open ruimte neemt toe
De professor heeft ook een planoloog
gecharterd voor een toespraakje, prof.
Needham. Deze trekt van leer tegen
mensen die hun schouders ophalen
over het groene hart..'Het heersende
beeld van de open ruimte is dat ze een
functie moet hebben. Er wordt
gesproken over onze "kostbare"
ruimte. En de ruimte is pas kostbaar
als er "iets nuttigs" mee gedaan
wordt.'
De agrarische bedrijfsvoering was lang
een waarborg voor behoud van het
open karakter van het Groene Hart,
maar heeft de laatste jaren niet zoveel
grond meer nodig. De druk op de
open ruimte is daarom sterk: 'dat blijkt
wel uit het feit dat de afgelopen 40 jaar
per jaar gemiddeld 82 hectare van de
open ruimte in bebouwde ruimte is
omgezet. Ook andere functies dan
bebouwing worden mogelijk geacht,
zoals ontspanning, het lichaam in
conditie brengen, e.d. Maar vrijwel
alle claims komen voort uit functio
nele zingeving. Iedere vierkante nieter
moet een nuttige functie hebben!'
Needham pleitte dus voor een andere
kijk op het Groene Hart. 'De open
ruimte waarderen om wat het is. De
intrinsieke waarde ervan. De waarde
ringskaart doet dat: het Groene Hart
bewonderen om wat het is, niet
om hoe het gebruikt kan worden!'
Needham vergeleek het Groene Hart
met het ongeveer even grote Peak
National Park bij Manchester in
Engeland. Het is hem opgevallen dat
het Groene Hart onderwerp is van
plannen om te bouwen, terwijl The
Peak gewaardeerd wordt om wat het is,
er wordt slechts op bescheiden schaal
in gebouwd.
Hadden Borger en Needham gezegd
dat ze 'heel blij' waren met minister
De Boers opdracht, de laatste sprak nu
van 'hartverwarmende betogen' en ten
slotte vond Borger weer dat de minis
ter 'héél, héél mooi nieuws' had
gebracht. Zij kondigde namelijk aan
een beleidsnota uit te brengen die
als toetsingskader kan dienen voor
het toekomstig ruimtelijk beleid.
Bebouwing moest volgens haar maar
zoveel mogelijk aan de randen van de
Randstad plaatsvinden.
Gebouwde monumenten
Behoud van het Groene Hart is voor
Heemschut een nauwelijks te onder
schatten belang. De discussie gaat
namelijk zelden alleen over de land
schappelijke waarde van een grote
open ruimte; gebouwde monumenten
behoren óók tot het Groene Hart. Zo
kreeg de Buitenplaatsenzone .van de
Vechtstreek de waardering 'top', onder
meer dankzij haar 'samenhangende
reeks van dorpen, buitenplaatsen en
boerderijen aan weerszijden van de
Vecht.' Waardevol in deze zone zijn
ook fort Nieuwersluis, een Joodse
begraafplaats, een steenfabriek, boer
derijen van het halletype, een water
wipmolen. En dat allemaal temidden
van 'een vrijwel ononderbroken reeks
van parkbossen en een rijke broedvo-
gélpopulatie en een veelheid van stin-
zenplanten zoals sneeuwklokje en
longkruid.'
Door de makers van de nota is het
Groene Hart in vier gebieden
gesplitst: de boorden van de Oude
Rijn; het gebied van de droogmake
rijen, bovenlanden en veenplassen; de
Waarden; de Vechtstreek. Deze werden
elk weer onderverdeeld in deelgebieden
die op hun beurt verder gesplitst
werden. Op die manier werd - om
slechts één voorbeeld te noemen -
aan de Boorden van de Oude Rijn het
deelgebiedje Zegveld onderscheiden.
Een bij uitstek open weidegebied,
mooi verkaveld, met fraaie boerderijen
en een bewoningslint langs de Meije,
aangemerkt als een MlP-gebied van
bijzondere waarde. De nederzettingen
hebben een duidelijke visuele relatie
met het open gebied aan weerszijden
ervan.
Cultuurhistorie in het Groene Hart.
Een overzicht en een waarderingskaart -
concept. Auteurs: Prof. dr. GuusJ. Borger
en Drs. Paul H. C. Vesters. Juni 1996.
11
