1
Coulissenlandschap bedreigd
Nadat in 1992 een autoweg dwars over de terp van Besseburen bij Beetgum
(Gemeente Menaldumadeel) werd aangelegddreigt opnieuw een aanslag op
een in cultuurhistorisch en landschappelijk opzicht waardevol gebied op slechts
twee kilometer afstand daarvan. Dit keer door woningbouw naast het terrein
van de voormalige state Groot Terhome.
T. DE LANG-BOSMA
Zicht op Beetgum aan de noordzijde, links hoge iepen bij ingang voormalige State. Ernstig verwaarloosde vijver, gelegen achter de wilgen.
Fraai coulissenlandschap.
De Gemeente Menaldumadeel
maakt deel uit van Westergo in de
Noordwestelijke Friese kleistreek,
gelegen ten noorden van de lijn
Leeuwarden-Franeker en begrensd
door de oude (ingepolderde)
Middelzee. Het gebied kent een zeer
rijke en oude bewoningsgeschiedenis
op kwelderwallen en terpen, met vele
adellijke states en stinzen. Hiervan
zijn slechts enkele bewaard gebleven,
zoals het Poptaslot in Marssum.
Op de terreinen van de afgebroken
states en in de nabijheid ervan zijn
vaak nog wel sporen en kenmerken
zichtbaar, die een waardevolle beteke
nis hebben in het landschap, zo ook in
dit geval. De in 1879 afgebroken state
Groot Terhorne was één van de
mooiste en belangrijkste uit de Friese
historie. Haar geschiedenis is zeer
goed gedocumenteerd, zowel van
het gebouw, de tuinaanleg als van de
bewoners. De eerst bekende bewoner
was Hessel van Martena (geboren ca
1460), één van de rijkste hoofddelin
gen van Friesland. In de strijd tussen
Schieringers en Vetkopers koos hij
partij voor de eersten. Zijn kleindoch
ter huwde een Frankische edelman.
Zo raakte de naam Thoe
Schwartzenberg en Hohenlansberg aan
de state verbonden tot de afbraak. Van
de tuinaanleg kennen we de namen
van Jacob Marot (zoon van Daniël) en
van Lucas Pieter Roodbaard. De state is
verdwenen, maar restanten van de tuin
zijn bewaard, evenals de verkaveling
met de voor de open kleistreek zeld
zame boomwallen. Zo is de oprijlaan
nog zichtbaar en ligt er een oude vijver
van vóór 1729. Aan de noordzijde
bevindt zich de oude Middelzeedijk
met drie rijen monumentale iepen.
Het contrast met de vrijwel boomloze
Bildtpolder is schitterend. Uit grote
bezorgdheid dat opnieuw, in dit geval
onnodig vanwege de aanwezige alter
natieven, een deel van ons erfgoed
ernstig wordt aangetast, is door enkele
inwoners van Beetgumermolen de
Stichting Ringsom Great Terheme opge
richt. Gepoogd wordt het tij te keren
door autoriteiten en instanties te over
tuigen van de noodzaak cultuurhisto
rische en landschappelijke waarden in
de besluitvorming te betrekken.
Daarnaast wil de Stichting mogelijk
heden onderzoeken voor herstel van
verwaarloosde elementen en voor
vergroting van de toegankelijkheid.
De Stichting is blij met de door de
Bond Heemschut toegezegde
aandacht en ondersteuning.
T. de Lang-Bosma, namens de Stichting
Ringsom Great TerhemeFryslan.
8
