Heemschut in Weiwerd
Een tere zon beschijnt een beschaafd gezelschap, dat, pratend en wijzend op
bijzonderheden, rondwandelt over het Groningse platteland. Wat is hieraan
de hand?
Dit is Heemschut in actie, eind februari. De Provinciale Commissie
Groningen is naar dit dorp gekomen, dichtbij Delfzijl, om zich op de hoogte te
stellen van de problematiek hier. De pers is deze dag ook goed vertegenwoor
digd, met een cameraploeg van TV-Noord, en fotografen en journalisten van
twee dagbladen.
Groningen
't Schildhoes
Oude wagenmakerij/stelmakerij
Succes in Winschoten
Westerhaven niet volbouwen
Herstel
De wierde Weiwerd heeft een ca 2500
jaar oude bewoningsgeschiedenis. De
ondergrond is een archeologisch
monument. Het dorp zelf met zijn
zeldzame radiaire structuur* is in de
zestiger jaren verkocht als industriege
bied aan 'Het Havenschap'. Daarbij is
het opmerkelijk dat het bestemmings
plan uit 1956 nooit vernieuwd is en dat
het dorp formeel nog een woonbe
stemming heeft. Het is de bedoeling
dat er binnen een jaar een nieuw
bestemmingsplan wordt vastgesteld.
In 1972 begon de afbraak, de centraal
gelegen kerk uit 18 7 7 ging als een van
de eerste gebouwen tegen de vlakte.
Zonder gemor. De nabijgelegen wier-
dedorpjes Heveskes en Oterdum
waren toch ook al weg? En er is werk
gelegenheid beloofd. Industrie is er op
deze plaats niet gekomen. Wat nu nog
rest zijn twaalf panden, het centraal
Steendam - Heemschut Groningen
vraagt het gemeentebestuur van
Slochteren nog eens na te denken over
het lot van Hotel Restaurant
't Schildhoes aan het Schildmeer te
Steendam. Dit recreatiegebouw uit
1928 dreigt ten onder te gaan in de
geplande grootschalige recreatieplan
nen rondom het Schildmeer. Het
gebouw is karakteristiek, met kenmer
ken van de Amsterdamse school, en
als zodanig een goede representant
van recreatiebouw uit de jaren twintig.
Vooral de stedebouwkundige situering
van het pand acht Heemschut van
belang, als overgang van de traditio
nele bebouwing naar de nieuwe recre
atie-ontwikkeling. Herbestemming
zou zeer wel mogelijk zijn.
Wagenborgen - Heemschut Groningen
onderzoekt de mogelijkheden om een
authentieke wagenmakerij/stelmakerij
uit 1856, het oudste pand van
Wagenborgen, te behouden. Het
beeldbepalende pand, dat nog in goede
staat verkeert, bevat een bedrijfsdeel met
een aangebouwd woonhuis. De volle
dige stelmakers-inventaris is nog
aanwezig, alsmede een traditionele
vloer van wagenwielen en andere
gelegen kerkhof, de kerkgracht en de
radiaire structuur.
De doelstellingen van Stichting
Behoud Weiwerd, namelijk het voor
komen van verdere afbraak van het
dorp en het herstellen van de radiaire
structuur, spreken Heemschut aan.
Uit contacten met voorzitter Derk
Huizinga van de Stichting komt de
uitnodiging voort, om ter plekke de
zaak te onderzoeken.
Derk Huizinga is verheugd over de
bemoeienis van Heemschut: 'Jullie
zijn de eerste organisatie die daadwer
kelijk reageert.'
'Hier mag niets meer weg'
Na de rondwandeling door wat restte
van Weiwerd is het Heemschut duide
lijk. Hier kan niets meer weg. Verdere
afbraak van de opstallen tast de struc
tuur van het wierdedorp teveel aan.
originele onderdelen. Nu de laatste
stelmaker is overleden, is onzeker
geworden wat er met het pand en
de inventaris gaat gebeuren.
Winschoten - Drie panden, in de
Blijhamsterstraat en in de Torenstraat,
blijven definitief behouden en krijgen
een herbestemming. Een van de panden
is het Jugendstilpand 'Kok'. Met het
behoud van de panden zijn de acties,
die vanaf 1992 o.a. door Heemschut
gevoerd werden, een succes geworden.
Groningen - Heemschut Groningen
blijft tegenstander van het volbouwen
van de Westerhaven. Er zijn vergevor
derde plannen voor een groot winkel
centrum hier, met woningen en een
parkeergarage. De Westerhaven is een
waardevolle openbare ruimte, die als
zodanig gerespecteerd dient te worden.
Ontwikkelingen zouden geconcen
treerd kunnen worden op de westelijke
zijde van het gebied, met zo nodig ter
versterking van de zuidelijke beëindi
ging van de noord-zuid arm van de
voormalige haven een daartoe geëi
gend bouwvolume.
Heemschut betwijfelt of er in de stad
Groningen wel behoefte bestaat aan nog
meer winkels. De aanwezige detail
handel in het centrum van de stad heeft
Vanuit de Provinciale Commissie zal
allereerst een schrijven uitgaan aan
B en W van Delfzijl met het verzoek
om er naar te streven dat verder geen
panden afgebroken worden.
Eigenaar van de grond in het dorp,
Het Havenschap, heeft de actievoer
ders van St. Behoud Weiwerd welis
waar toestemming gegeven de paden
en beplantingen op te schonen en te
snoeien, maar dat wil nog niet zeggen
dat de plannen voor de oprichting van
een bedrijvenpark nu van de baan zijn.
Om eenieder te doordringen van het
belang van behoud van het wierdedorp
als cultuurhistorisch landschappelijk
monument heeft Stichting Behoud
Weiwerd eind maart een rapport
uitgebracht.
Formeel is Weiwerd nog steeds een
dorp. Het bestemmingsplan is nog
steeds niet gewijzigd, dus er ligt nog
steeds geen industriële bestemming op.
Het is de bedoeling dat het bestem
mingsplan binnen één jaar definitief
wordt vastgelegd. Wellicht komt er een
apart bestemmingsplan voor Weiwerd.
Aan de industrie zijn destijds beloftes
gedaan. Eind april gaan ROB, RDMZ,
Welstandszorg en Het Havenschap om
de tafel zitten om te overleggen over de
planologische invulling van het gebied.
Omdat Weiwerd nog steeds formeel
een dorp is met woonbestemming,
Vervolg op pag 28.
Westerhaven tot 1961 .(foto's Gemeentearchief
Groningen).
Na 1961.
het al moeilijk genoeg. Rapporten van
o.a. het CBS (1994) en het Instituut voor
Midden- en Kleinbedrijf (1993) geven
aan dat het inwonertal van de stad niet
toeneemt, en dat er relatief veel werk
lozen, jongeren en mensen met lage
inkomens in en rond de stad wonen.
Bovendien is er in de binnenstad een
winkelreserve van 15.000 vierkante
meter. Heemschut meent dat het
gemeentebestuur hier een plan voor
bereidt dat strijdt met het algemeen
belang en dat niet op zakelijke en
aantoonbare gronden gemotiveerd
kan worden.
7