Buitenplaats Groeneveld.
Knipoogje
Gelukkig echter had Vrouwe Fortuna
nog een verrassing achter de hand en
met een knipoogje onthulde zij tijdens
de restauratie nog een toepasselijk
cadeautje. Dat was een serie land
schappen op de wandbespanningen
van de grote zaal in het zogenoemde
corps de logisch, met een oppervlakte
van ongeveer 55m2, waarvan niemand
het bestaan had kunnen vermoeden.
Ten behoeve van de filmopnamen
over Appel's werk waren de muren
geheel zwart gemaakt, maar al gauw
bleek dat onder de haveloze wandbe-
kleding en meerdere verflagen een
effen blauwe beschildering met bloe
menrand aanwezig was, die de moeite
waard leek om te conserveren. In
Heemschut van maart 1986 heeft de
restaurateur Jelle Otter hier een inte
ressant verslag over geschreven: één
van zijn medewerkers had gemerkt dat
het doek met handgesmede spijkers,
dus niet de ronde draadnagels van
tegenwoordig, op de houten omlijs
ting was vastgemaakt, en dus terug
moest gaan tot het begin van de 18de
eeuw. Bij nader onderzoek kwamen er
onder de blauwe verf vier grote arca
disch aandoende landschappen met
mensen, vee, bossen en ruïnes te voor
schijn. Bovendien vond men ter
weerszijden van de doorgang naar de
achterkamer twee grote portretten van
wat wel de eigenaar en zijn vrouw
moesten zijn. De vrouw is verkleed als
herderin en de man poseert in vol
ornaat en kijkt ons hooghartig aan met
op de achtergrond een stukje van het
huis met fronten waarop - helaas
onduidelijk - het familiewapen is
aangebracht.
Straalmachine
Er werd ten slotte besloten dit alles
terug te halen uit de vergetelheid door
de bovenlagen te verwijderen. Dat was
een werk dat jaren heeft geduurd en
waarvoor een speciaal voor dat doel
ontworpen straalmachientje voor zeer
fijn stof moest worden toegepast. De
twee portretten zijn wat betreft de stijl
en wijze van schilderen van dezelfde
hand als de vier grote landschappen.
Maar van wie? De vraag wie de schil
der was, zal bij vele van de ongeveer
600.000 bezoekers die Groeneveld
sinds de opening in 1983 al hebben
bezocht zeker zijn opgekomen, maar
de charmante informatrices van het
kasteel hadden daarop tot dusver nog
geen antwoord. Gelukkig gaat dat nu
veranderen.
Signatuur
Op één van de landschappen is, merk
waardig genoeg op een deur die later
in het schilderwerk moet zijn uitge
sneden om in een aangebouwde zijzaal
te komen, een handtekening ontdekt,
die echter ondanks alle voorzorgs
maatregelen toch bij de restauratie
voor een deel verloren was gegaan.
Gissingen waren er genoeg, maar wat
er precies stond bleef aanvankelijk een
raadsel. Na veel zoeken is ten slotte
een op behangselschilderingen gespe
cialiseerde kunsthistoricus gevonden
in de persoon van drs. R. Hamianni
van het Kunst historisch Instituut
van de Universiteit van Leiden die
tezamen met drs. Ch. Dumas en
mevrouw drs. C.A. Wansink van het
Rijksmuseum voor Kunsthistorische
documentatie in Den Haag de signa
tuur heeft weten te ontcijferen.
Bezoekers van Groeneveld kunnen
zich ervan overtuigen dat dit niet
eenvoudig was, maar als men wel eens
van een schilder genaamd Hieronymus
Lapis heeft gehoord en goed let op de
kleurverschillen met het omringende
schilderwerk, blijkt dat er inderdaad
geen twijfel mogelijk kan zijn.
Venetiaan
Wie was deze Lapis? In ons land is
hij eigelijk alleen als portretschilder
bekend. Hoewel hij ook is genoemd
als decoratieschilder, is dergelijk werk
van hem weinig aangetroffen.
Gelukkig weten we wat meer over zijn
leven uit een artikel dat de genealoog
W.J.J.C. Bijleveld 'm 1939 plaatste in
de mededelingen van het Historisch
Instituut te Rome.
De in 1723 geboren Hieronymus Lapis
was een Venetiaan die om het geloof
naar de Nederlanden was gevlucht. In
1758 werd hij ingeschreven als lid van
het Haagsche Schildersgilde, en in
1760 kreeg hij de meestertitel. Hij
werkte in Delft, Rotterdam en Den
Haag, waar hij in 1798 in grote
armoede stierf.
27
