Kasteelhoeve De Hoogenweerth
Pï
In 1993 werd de restauratie voltooid van de fraaie kasteelhoeve De
Hoogenweerth in Maastricht. Henk Vaessen heeft een boekje over de
geschiedenis van dit bijzondere bouwwerk geschreven. Heemschut mocht de
voorpublicatie verzorgen van dit interessante werkje, dat komend voorjaar
verschijnt in de serie Maastrichts Silhouet.
De Hoogenweerth ligt aan de oost
kant van de Maas in de Maastrichtse
wijk Heugem. Aan de overkant van de
rivier ligt de St. Pietersberg. Eeuwen
lang hebben de bewoners van De
Hoogenweerth een prachtig uitzicht
gehad op zijn beboste hellingen.
De Hoogenweerth was een kasteel
hoeve, en bestond uit twee gedeelten.
Het belangrijkste was het hoofdge
bouw, waarin het woongedeelte was
gevestigd. Het hoofdgebouw heeft
een kasteelachtige uitstraling, hoog
en breed, de vertrekken zijn dito inge
richt, smaakvol en met stijlmeubelen.
Naast het hoofdgebouw staat een'
aantal bijgebouwen, pachthof, stallen
en remise. Tezamen vormen zij het
boerderijgedeelte.
De pachthof met omliggende fruit
boomgaarden, weilanden en moestui
nen werd hetzij in eigen beheer geëxp
loiteerd, hetzij, en dat gebeurde
meermalen, in pacht uitgegeven
aan rijke boeren uit de omgeving.
Kasteelhoeve De Hoogenweerth is
eeuwenlang in het bezit geweest van
de familie Vaes. De familie was een
belangrijk magistraatsgeslacht in
Maastricht. De eerste eigenaar van De
Hoogenweerth, Antonius Vaes (1543-
1579), stierf in 1579 op de muren van
Maastricht, tijdens het beleg van de
stad door de hertog van Parma,
Alexander Famese. Zijn kleinzoon
Antonius Vaes (1620-1685) bekleedde
belangrijke ambten in de stad. Hij was
schepen van het Luiks Hooggerecht,
secretaris van het Indivies Laaggerecht
en vanaf 1646 stadspensionaris. In zijn
laatste functie werd hij uitgezonden
naar de vredesbesprekingen van 1648
te Munster.
Antonius Vaes is de eerste die De
Hoogenweerth heeft laten verbou
wen. Hij heeft de westvleugel van de
kasteelhoeve in Maaslandse
Renaissance-stijl laten vernieuwen.
De buitenmuren werden opgetrokken
uit mergel met daartussen banden
Namense hardsteen.
Tot in de 18de eeuw woonde de
familie Vaes op de kasteelhoeve.
Daarna ging de familie een meer seig
neuraal leven leiden. Ze trouwden met
adellijke families uit de omgeving van
Maastricht en trokken zich terug uit
de top van de stedelijke magistraat. Ze
wisten zich te parenteren aan de adel
lijke families De Bounam De Ryckbolt
op chateau Ryckholt en de familie Van
Brienen op hun leengoed Guesselt. In
deze eeuw 'degenereert' de kasteel
hoeve uit het familiebezit. Was het
voorheen de stamplaats van de familie,
nu wordt De Hoogenweerth aan
huwbare dochters meegegeven als
huwelijksgeschenk. Zo kan het gebeu
ren dat de blote eigendom van de
kasteelhoeve naar Friesland verhuist.
De erfgename van De Hoogenweerth
in 1765, Maria GertrudisAdriana
Josephina barones de Selys de Fanson,
nicht van de vorige eigenaar Joannes
Libertus Vaes van Scberpenberg),
vertrekt met haar echtgenoot Baron
Van Cammingha naar Goutum. Baron
Van Cammingha was luitenant-kolonel
bij het regiment Oranje-Friesland en
in Maastricht in garnizoen gelegerd.
Hij was door een erfenis in het bezit
gekomen van het beroemde Wiarda-
state.
Joannes Libertus Vaes (1692-1774)
heeft De Hoogenweerth nog laten
uitbreiden met het middengedeelte.
Bij de uitbreiding zijn dezelfde mate
rialen gebruikt als bij het oudste
gedeelte. Tevens is de Maaslandse
HENKVAESSEN
De familie Vaes
Adellijke pretenties
Tekening Kasteel "De Houweert" te Gronsveld van
A. Schaepkens.
24
