iel industrieel erfgoed verdwenen
Wat gebeurt er met de oude Droste-fabriek in Haarlem?
Veel Haarlems industrieel erfgoed, met nam,e uit de tweede helft van de vorige
eeuw, is verdwenen. Daarentegen wordt het erfgoed van ambachtelijke bedrijven
uit de periode van voorde industrialisatie, zoals pakhuizen en bierbrouwerijen,
in deze mooie Hollandse stad zo te zien gekoesterd.
Tot het verdwenen industrieel erfgoed behoort in de eerste plaats natuurlijk
het overgrote deel van het grote bedrijfscomplex van de drukkerij Enschedé.
Zonder veel omhaal liet het gemeentebestuur de slopers eind 1993 hun werk
doen, ook de fraaie drukkershal uit 1905 van architect J.A.G. van der Steur
ging verloren. Acties tot behoud van o.a. Heemschut werden genegeerd.
'■£f
WIBO BURGERS
De oude Droste-fabriek aan het Spaarne. Wat gaat ermee gebeuren? (foto Rijksdienst voor de
Monumentenzorg).
De gemeente Haarlem heeft steeds
betrekkelijk veel drukkerijen binnen
haar grenzen gehad. De firma
Enschedé was een hele belangrijke,
vooral ook bekend door het drukken
van bankbiljetten en postzegels.
In de zeventiende en achttiende eeuw
was in Haarlem vooral de textielnij
verheid sterk ontwikkeld. In een latere
periode verdween deze tak van nijver
heid, nu herinneren daaraan nog
slechts de namen van sommige
straten. Ook telde Haarlem tot aan het
begin van deze eeuw betrekkelijk veel
kleine bierbrouwerijen, die zich vooral
in de omgeving van het Spaarne
bevonden. Daar concentreerde zich
trouwens veel, vaak nogal kleinscha
lige bedrijvigheid. Nog niet zo lang
geleden had de stad bovendien een
fabriek voor spoorrij tuigen, de firma
Beynes, die tegenover het station
stond. Ook hiervan is niets overgeble
ven. Datzelfde geldt voor de wasse
rijen, voortgekomen uit de vroegere
blekerijen.
Langs het Spaarne
Ook al is er dan veel verdwenen van
het industrieel erfgoed, toch is vooral
langs het Spaarne, van oudsher een
verzamelplaats van bedrijvigheid, nog
wel het een en ander te vinden dat aan
de tweede helft van de vorige eeuw
herinnert. In smalle straatjes als de
Scheepsmakersdijk proefje nog de
sfeer van vroeger.
Van de scheepswerven, die hier eens
gevestigd waren, heeft er één het over
leefd tot op de dag van heden: de werf
van de gebrs. Zuidam. Deze dateert uit
het begin van de vorige eeuw, is in
handen van de gemeente gekomen en
wordt nu gebruikt als bedrijf, waar
jongeren met een technische oplei
ding werkervaring kunnen opdoen.
Ook historische schepen kunnen hier
een plaats vinden.
In deze omgeving bevinden zich ook
enkele fraaie gietijzeren draaibruggen
uit het begin van deze eeuw: De
Catharijnebrug (uit 1902) en de
Melkbrug (van 1886, gemaakt door
De voormalige Haarlemse brood- en meelfabriek
aan de Bakenessergracht, nu een appartemen
tengebouw. Een voorbeeld van geslaagd herge
bruik van een oud fabriekspand.
de ijzergieterij De Prins van Oranje in
Den Haag). Beide zijn nog in gebruik.
Aan de overkant van het Spaarne, aan
de Houtmarkt 7, vinden we de oude
vroegere bierbrouwerij Het Scheepje
terug, waarin nu woningen zijn geves
tigd. Van hieruit bereiken we via de
Spaarnewouderstraat de St.
Antoniestraat (vroeger Achterstraat).
Daar vinden we een oud pand met het
uithangbord van de firma De Koning ér
Tilly, die de befaamde Haarlemmer
olie - een huismiddel tegen alles-en-
nog-wat, produceert. Het wonder
middel werd in 1698 voor het eerst
gemaakt door Claas Tilly en Haarlem
werd er beroemd door.
Via de Spaarnewouderstraat en de
Wildemansbrug komen we aan de
andere kant van het water en via het
Donkere Spaarne bereiken we de
Bakenessergracht. Hier staat een reeks
oude pakhuizen en verder op nummer
71de voormalige Haarlemsche Brood-
en Meelfabriek, gebouwd in 1876. Het
is nu een appartementengebouw. Tot
direct na de Tweede Wereldoorlog
bleef de fabriek in bedrijf, daarna
waren er verschillende bestemmingen.
In 1990 werd er een appartementen
gebouw van gemaakt.
Aan het Spaarne, op het Koudenhorn
nr. 66-68, naast hetTeylershofje,
bevindt zich voorts de curieuze oud-
Hollandse kopergieterij Brink Van
Keulen, die tijdens de eerste openstel-
31
