Langs lelijke ingrepen in
heden en verleden
w.
Nu eens geen route met mooie gezichtsbepalende pandenmaar een wandeling
langs lelijke ingrepen in het centrum van Haarlem,. Volgen of even afwijken
van deze route zal ongetwijfeld nog meer lelijke invullingen opleveren. Ook in
de verder van het centrum gelegen delen zijn door de jaren heen in alle soorten
en maten lelijke ingrepen gepleegd. En, een groot aantal braak liggende
terreinen wacht nog op een invulling.
ANNETTE LIETH
Schaal
Uit het fraaie station komend ontstaat
twijfel. Is dit de '750 jaar oude monu
menten en hofjes stad'? Het valt niet
mee direct oog in oog met monotone
hoogbouw te staan. Dat het vanaf het
begin niet duidelijk was, dat de schaal
van dit complex een goede integratie
met de rest van de stad in de weg zou
staan, is moeilijk voor te stellen. Of, is
het een kwestie van wennen?
Voordat beleggers hun gang konden
gaan, bepaalde rijtuigenfabriek Beijnes
lange tijd dit beeld. Het structuurplan
Binnenstad Haarlem uit 1969 vormde
de leidraad voor een ontwerp. Hierin
stonden centraal een nieuw busstation,
veel kantoorruimte, een parkeerga
rage, woningen, een evenementenhal
en ruimten voor showrooms, horeca
bedrijven en sportfaciliteiten. Allure
of een waardige ruime entree van de
stad voor de treinreiziger deed niet ter
Stationsplein: ondanks vele protesten werd in
1973 een begin gemaakt met de bouw van het
'ambitieuze' complex.
Brinkmanncomplex: zou er iemand 's nachts door
de steeg durven lopen?
zake. Blijkbaar was een zo lijvig moge
lijke opzet met snel rendement het
doel.
Ga links om het complex heen, de
rechterzijde is aan het einde van de
wandeling te 'bewonderen'. Kijk eens
omhoog en af en toe achterom. Ook
een kijkje in de Lange Herenstraat
maakt snel duidelijk dat de invulling
op de begane grond aanleiding geeft
tot vuiligheid. Wit uitgeslagen gemet
selde muren benadrukken de naar
geestige sfeer. Veel hoeken nodigen
uit tot urineren en fungeren als slaap
plaats voor daklozen. Voorzien dus
zeker in een fysieke en sociale behoefte,
maar vormen voor de argeloze wande
laar een beklemmende plek in de stad.
Verderop in de Jansstraat verrijst
saaie, nietszeggende woningbouw. De
terugliggende donkere entrees doen
troosteloos aan. Erkers en balkons
zorgen voor enig verticaal effect, dat
direct ontkracht wordt door een hori
zontale betonnen band in de gevel.
Deze is op de hoeken nog eens extra
dik aangezet. De vele al dan niet in
slechte staat verkerende kunststofpla
ten detoneren in de oude stad. Om van
gesloten gevels op de begane grond
maar niet te spreken. Behalve dat de
hoogte in de zijstraten aansluit op de
bestaande bebouwing, is van enige
verbondenheid met de omgeving
niets te bespeuren.
Aan de overzijde van de gracht
onttrekt een grote boom het uitzicht
op de enorme aanbouw van de voor
malige Koudenhornkazerne. De blok
kendoos van de Janskliniek heeft een
te hoge plint waarvan de eerste meters
ook nog gesloten zijn. Via kleine
straatjes rechts van de Jansstraat,
bereikt de wandelaar bartje centrum.
Plots doemt aan de Smedestraat
nieuwbouw op. De terugliggende
gesloten gevel van de begane grond
levert een doods straatbeeld op. De
arcade aan deze zijde van het complex
is een perfecte verzamelplaats voor
rotzooi. Tevens vervult het de functie
van openbaar toilet voor bezoekers
Hoek Spaarne, Korte Veerstraat en Kleine
Houtstraat: dit bouwwerk mist elke uitstraling die
van een pand op zo'n belangrijk punt verwacht
mag worden.
van de tegenover liggende horeca
gelegenheden. De afwerking is grof en
de aansluiting met de stoep is slordig.
Vele ramen op de eerste verdieping
zijn geblindeerd met om en om knal
gele en helblauwe panelen. Een 'fraai'
kleurenpallet voor een historische
binnenstad!
Aansluiting
Deze in 1982 gereed gekomen invul
ling is vernoemd naar het voormalige
café restaurant Brinkmaan, dat vorige
eeuw haar activiteiten op de Grote
Markt begon. In 1977 werd een
bouwvergunning verleend aan wat
'Brinkmann-State' moest gaan heten.
Het schijnt dat toen de kleuren, mate
rialen en details nog goedgekeurd
moesten worden. Tja, snelle acties
staan zelden garant voor kwaliteit. Het
is dan ook niet vreemd dat al in 1986
de eerste plannen gemaakt werden
voor een verbouwing van de entrees
en het binnengebeuren.
Tijdens de sloop bleven waardevolle
gevels aan de Grote Markt en een
enkele aan de Smedestraat overeind.
Een gevel aan de Grote Markt moest
het ontgelden vanwege het ontbreken
van architectonische waarde.
Bovendien mocht, aldus de beslissers,
best gezien worden dat aan de Grote
Markt iets nieuws gaande is. Op zich
een redelijke gedachte als de nieuw
bouw werkelijk kwaliteit zou toevoegen.
De nieuwe gevels van het complex
detoneren echter met de oude stad.
Ook een kijkje aan de andere zijde van
het complex zegt genoeg. Toch werd
destijds bet ontwerp geacht 'in harmo
nie te zijn met de omringende histori
sche omgeving' Hopelijk is bij de
bebouwing van het open terrein achter
het stadhuis meer aandacht voor een
zorgvuldige aansluiting op de histori
sche omgeving.
Voor wie het nog aandurft gaat
de wandeling verder over de Grote
Markt. Terugkijkend is de rommelige
»Y'
11
