Rademakerszijl, een monumentale sluis in de
verdrukking
DIRK VAN DERSCHRIER
De Rademakerszijl, met houten windassen, bij Zwolle (foto J,Drost).
HEEMSCHUT ACTIEF
Noord-Brabant
Van Abbemuseum
Voormalige Sint Jacobskerk
Stationsoverkapping
Te Frankhuis, een buurt onder Zwolle, ligt in de westelijke Zwartewaterdijk
een oude scheepvaartsluis: de Rademakerszijl. Omstreeks 1950 is deze voor
gebruik gesloten. De binnendeuren zijn zo slecht dat vissen moeiteloos kunnen
passeren. Restauratie is dringend nodig. In 1987 werd de sluis gemeentelijk
monument.
Frankhuis zal worden opgenomen
in een nieuw stadsdeel Stadshagen
geheten. In 1996 begint de bouw
van de eerste huizen. De sluis zit in
een hoofdwaterkering. Dit kan leiden
tot herstel maar ook tot afbraak!
De eerste Rademakerszijl is omstreeks
1380 gebouwd. De huidige is als enige
van de 4 Mastenbroekse scheepvaart
sluizen overgebleven. Hier passeerden
ooit de trekschuiten. Bouwjaar 1783.
De sluis had oorspronkelijk 2 paar
naar buiten kerende binnendeuren.
De plaats waar het tweede stel zat is
nog te zien. De kolk tussen die deur-
kassen had maar een lengte van 4,0
meter. De zin van het tweede paar is
niet bekend.
Voor het behoud van de sluis
deed Heemschut het volgende:
1 Aan B en W van Zwolle is voorge
steld te bevorderen dat de sluis op de
Rijksmonumentenlijst komt;
2 Ook is voorgesteld achter de sluis
een jachthaven voor passanten aan te
leggen. Daar kan een restaurant
worden gebouwd met aanlegsteiger.
Doordat de sluis 's zomers open kan
staan zijn de bedieningskosten laag.
Een restaurant met uitzicht op het
Zwartewater is een aanwinst voor
een nieuw stadsdeel en commercieel
interessant. Monumentenzorg en
commercie kunnen elkaar hier helpen;
3 Onthulling op 30 september 1994
van een Heemschut-informatiepaneel
op de sluis door de dijkgraaf^, van
Ittersum van het waterschap IJsseldelta.
Voorts introduceerde de Culturele
Raad Overijssel een routekaart
Monumenten van bedrijf en techniek
in Overijssel. De sluis maakt deel uit
van de thematische route waterstaat
monumenten. Het waterschap wil
de dijk sluiten voor het zware verkeer.
Als de sluis een ophaalbrug voor licht
verkeer krijgt, wil het waterschap
bijdragen in de restauratiekosten.
Bij aanwijzing van de sluis tot
Rijksmonument zullen naast het
unieke en de cultuurhistorische
waarde zeker ook meewegen de moge
lijke herbestemming tezamen met de
ligging in een toekomstig stadsdeel,
arm aan monumenten. Naar verwach
ting ziet de toekomst van de sluis er
zonnig uit.
Dirk van der Schier is lid van de PC
Heem,schtit Overijssel.
Eindhoven - In de strijd voor het
behoud van het Van Abbemuseum te
Eindhoven hebben vijf organisaties
besloten samen actie te voeren. Zoals
bekend is er een verbouwingsplan van
de Amsterdamse architect Abel Cahen
waardoor het geesteskind van architect
A.J. Kropholler, ook in de ogen van
Heemschut, ernstig wordt aangetast.
Het initiatief voor het gezamenlijk
optrekken is uitgegaan van de Stichting
tot Behoud het Van Abbemuseum. De
andere vier zijn: de Stichting Federatie
Noordbrabants Monumentenoverleg,
de Stichting Het te behouden erfgoed,
het Cuypersgenootschap en de Bond
Heemschut. Inmiddels heeft ook de
Raad voor het Cultuurbeheer zich tegen
het plan van Cahen uitgesproken
Den Bosch - Er dreigen opnieuw
donkere wolken samen te trekken
boven de voormalige Sint Jacobskerk
aan de Bethaniestraat in Den Bosch.
Uit een mededeling van de Bossche
wethouder P. Kagie is namelijk duide
lijk geworden, dat het gemeentebe
stuur niet definitief een streep heeft
gezet onder de plannen om het uit
1430 daterende kerkgebouw te trans
formeren tot multifunctioneel
theaterhuis. Bij de heropening van het
Bossche theater Bis op 5 oktober j.1.
zei hij onder meer: 'dat het idee
wellicht nog wordt uitgevoerd'.
Eind vorig jaar had Heemschut in een
brief aan B en W van Den Bosch haar
bezwaren kenbaar gemaakt tegen de
herinrichtingsplannen van de voorma
lige Sint Jacobskerk en aangedrongen
om daar van af te zien. Enige tijd
daarna nam het Bossche college van B
en W het herinrichtingsplan terug.
Nu dat kennelijk geen definitief
besluit is geweest, heeft Heemschut de
voormalige Sint Jacobskerk weer op
de rol gezet. En dat vooral om te voor
komen, dat een zo belangrijk rijksmo
nument wordt verminkt.
Den Bosch - De Monumentencommissie
in Den Bosch verwijt het Bossche
stadsbestuur onvoldoende zorg voor
monumenten te hebben. Aanleiding
voor deze kritiek is onder meer het
gegeven, dat het stadsbestuur het
advies van de commissie over de
nieuwe stationspasserelle naast
zich neer heeft gelegd. De
Monumentencommissie is vierkant
tegen hetNS-plan waardoor de uit
1896 daterende perronoverkappingen