BOEKENRUBRIEK
Vakwoordenboek
Architectuuragenda
Wat is een glop
Groningen stad
Spoorwegarchitectuur
IJsselmeerpolders
Rotterdam
In het 'Prisma Vakwoordenboek Kunst en
Cultuur'is vooral plaats ingeruimd
voor termen uit de marketing, de
bedrijfsvoering en de grafische sector.
Benamingen van stromingen en stijlen
worden kort toegelicht. Het is samen
gesteld voor liefhebbers van de podi
umkunsten, bezoekers van musea,
beleidsmakers en medewerkers van
instellingen op het gebied van de
kunsten alsmede voor personen werk
zaam in het onderwijs. Van de vakter
men wordt ook de Engelse, Duitse en
Franse vertaling gegeven. Verder
bevat het registers en namen en adres
sen van instellingen en organisaties.
Utrecht, Het Spectrum., 1994. 221 p.
ISBN90.274:40212. Prijsf24,90
Sinds twee jaar geeft NAi-uitgeverij,
verbonden aan het Nederlands
Architectuur instituut, een agenda uit.
Voor 1995 heeft de agenda als titel 'De
onbekende Amsterdamse School.; archi
tectuurtekeningen uit de collectie van
het Nederlands Architectuurinstituut.'
Het zijn 54 afbeeldingen, waarvan het
overgrote deel presentatietekeningen
zijn uit het archief van Kramer,
Gratama, Lammers, Boeyinga en
anderen. De hele stroming van de
Amsterdamse School is te lang geïden
tificeerd met het oeuvre van een
geniale eenling, Michiel de Klerk, zegt
Jean-Paul Baeten in zijn inleiding. De
brede samenstelling van de NAi-
Collectie maakt de verlangde blikver-
ruiming mogelijk vervolgt hij. De
gepresenteerde afbeeldingen zijn
gekozen uit de bloeiperiode van de
amsterdamse School, grofweg tussen
1915-1925.
De tekeningen zijn stuk voor stuk
juweeltjes, kunstwerken op zich, ze
maken nieuwsgierig: zijn de ontwer
pen gerealiseerd, bestaan ze nog of
wat rest er? De informatie achterin de
agenda is te summier naar mijn zin.
Hopelijk zien wij in de agenda voor
1996, zoals in de agenda van museum
Boymans-van Beuningen, wat meer
informatie.
Het NAi-archief telt 500 archieven
en collecties, met meer dan een half
miljoen tekeningen en foto' s en 400
voorwerpen. Het biedt gelukkig nog
jarenlang stof voor agenda's.
Rotterdam, NAi-uitgevers, 1994. ISBN
90.72469.64.X Prijs f32,50.
Met deze vraag wordt iedere bezoeker
van Vlieland geconfronteerd. Want
aan weerszijden van de Dorpsstraat op
het eiland bevinden zich 17 gloppen;
van de Rijk IJzesglop en de
Pierveldglop tot aan de M.A. de
Ruijterglop. Hoe deze namen zijn
ontstaan wordt uitgelegd en toegelicht
in de Gloppengids van Vlieland door
Reina van DitzhuyzenGlop(pe) is een
oud Fries woord, dat oorspronkelijk
reet of spleet betekende, maar dat later
werd gebruikt voor een nauwe door
gang tussen twee hoge voorwerpen;
hooibergen, huizen, muren heggen
enz. Soms betekende het ook vaargeul.
Harlingen, Flevodruk 1994. 96p. ISBN
90.70.886.21.9. Prijsf 17,50.
Naast de 16-delige reeks die in
het kader van het Monumenten
Inventarisatie Project wordt uitgege
ven over de inventarisatie van de
Jonge Bouwkunst in de provincies en
de 4 grote steden, verschijnt er nu een
nieuwe serie, in willekeurige volgorde,
waarin de architectuur en stedebouw
van de middelgrote steden beschreven
wordt. De opzet van beide series is
gelijk en wordt uitgegeven in een
samenwerkingsverband tussen de
RDMZ, de steden en uitgeverij
Waanders. Het eerste deel is
'Architectuur en stedebouw in de
gemeente Groningen 18501940' door
L.T. HacquebordenR.M.H. Overbeek.
De eerste helft van het boek beschrijft
de ontwikkeling van de stad en haar
directe omgeving, vooral de infrast
ructuur en bebouwing. In het tweede
gedeelte worden illustratieve voor
beelden gegeven. De boeken willen
een bijdrage bieden in de besluitvor
ming rond ruimtelijke-ordeningvraag
stukken en de publieke belangstelling
verbreden. Vooral wat betreft het
laatste lijkt succes verzekerd. Het is te
hopen dat vele andere steden dit
Gronings initiatief volgen. Uitgaven
over andere steden zoals Heemstede,
Tilburg, Alkmaar Amersfoort en
Leeuwarden zijn in voorbereiding.
Zwolle, Waanders, 1994. 128p. ISBN
90.6630.461.8 Prijs f 30,-
In de Stichtse Monumentenreeks
verscheen 'Spoorwegarchitectuur' door
R. Blijdenstijn en J.G.C. van deMeene.
Na een algemene inleiding over het
ontstaan van de spoorwegmaatschap
pijen in de provincie Utrecht wordt er
een aantal voorbeelden van stations,
perronkappen, seinhuizen, baanwach
terswoningen, bruggen en electrifica-
tie beschreven. Onder het laatste valt
bijvoorbeeld de opvallende betonnen
bovenleidingportalen tussen
Blauwkapel en Hilversum.
Utrecht, Matrijs, 1994. 32 p. ISBN
90.5345.052.1 Prijs f 13,50.
In de vierdelige serie over Comelis
van Eesteren (1897-1988) verscheen
onlangs de handelseditie van het
proefschrift 'Het landschap van de
IJsselmeerpolders; planning, inrichting
en vormgeving', van de hand van Zef
Hemel. De geschiedenis van de polders
wordt vanuit het stedebouwkundig
perspectief beschreven, met als
leidraad het aandeel van Cornelis van
Eesteren als ontwerper in de dialoog
tussen ambtelijk apparaat en zijn
critici, stedebouwkundigen, land
schapsarchitecten, watersporters,
monumentenzorgers en natuurbe
schermers. Het proefschrift bevat de
nooit gerealiseerde plannen voor de
Zuidwestelijke polder, het structuur
plan voor oostelijk Flevoland en de
Zuidelijke IJsselmeerpolders als
geheel en tot slot de tragiek van het
plan voor Lelystad.
Rotterdam, NAi uitgevers, 1994. 322 p,
ISBN 90.72469.45.3 Prijs f9 5,-(bij
intekening f 8 5,—)
Aan de vooravond van de Open
Monumentendag werd in de Oude
of Pelgrimsvaderkerk het boek
'Kwetsbare Schoonheid; monumenten in
Rotterdam' gepresenteerd, dat werd
geschreven door Herman Moscoviter.
In het voorwoord 'de kentering beschre
ven' wordt het doel van dit boek
duidelijk. Het heeft het beleid van het
gemeentebestuur als onderwerp.
Rotterdam is dynamisch, veel is door
verschillende factoren verloren
gegaan en het beeld van Rotterdam is
deze eeuw totaal veranderd. Het is
mede de verdienste van Moscoviter
dat in deze uitgave wordt aangetoond
dat intelligent hergebruik van gebou
wen en terreinen een bruisende sociale
en economische ontwikkeling niet in
de weg hoeft te staan. Rotterdam heeft
wel degelijk monumenten, vele
hebben echter de officiële status
(nog) niet; men denke hierbij aan de
Wederopbouwarchitectuur. Aan de
hand van verschillende voorbeelden,
zoals de discussie rondom de
Laurenskerk en de Kiefhoek, wordt
de ontwikkeling naar deze kentering
beschreven. Rotterdam heeft lang
gezocht naar en eigen monumenten
beleid, de situatie is anders dan in
andere steden. De Commissies
Welstand en Monumenten zijn
samengesmeed tot één, die losstaat
van het Bureau Monumenten.
Verhalend, vol interessante en soms
bedroevende voorbeelden, wordt
geconcludeerd dat oude en jonge
monumenten behalve een cultuurhis
torische ook een attractiewaarde voor
Rotterdam vertegenwoordigen, een
stad die breekt en bouwt. Welstand
en monumentenzorg bevorderen de
bewustmaking voor kwaliteitszorg,
aldus Moscoviter tenslotte. Het boek
bevat veel illustraties. Het is te verkrij
gen bij de plaatselijke boekhandels.
Delft, Eburon, 1994. 182 p.
ISBN90.5166.399.4 Prijs f29,90
41
