Vlielandse Monumenten
REINILDIS VAN DITZHUYZEN
In memoriam Herman Knijtijzer
Op 31 januarie 1994 is op voorstel van het college van B en Wvan Vlieland
een Stichting Behoud Monumenten Vlieland opgerichtmet het doel het tot
dusverre zo versnipperde monumentenbeleid, als dit er al was, te
centraliseren. Voorzitter is burgemeester R. van der Mark. In de stichting zijn
om te beginnen het Oude raadhuis en het Tromp V Huys ondergebracht.
Het oude Raadhuis van Vlieland.
Het zogenaamde Oude Raadhuis met
klokketorentje draagt een gevelsteen
uit 1598Volgens de kronieken werd
in 1598 inderdaad een raadhuis met
toren gebouwd, doch dit stond naast
het huidige 'Oude Raadhuis'. Het nu
in de Vlielandse
Monumentenstichting onderge
brachte pand werd namelijk eerst in
1855 gebouwd, omdat het echte oude
raadhuis onherstelbaar bouwvallig was
geworden. In 1873 werd het Oudste
Raadhuis afgebroken en de gevelsteen
'Anno 1598' werd naar het latere over
gebracht. Het Raadhuis is een bijzon
der charmant pand, dat thans gedeel
telijk dienst doet als kantoor van de
notaris als hij op Vlieland is.
Het 'Tromp's Huis' stamt uit de
eerste helft van de 17de eeuw. Het
werd gebouwd in opdracht van de
Admiraliteit van Holland en West-
Friesland en diende als hoofdkwartier
van de Vlootvoogden wanneer de
vloten op de Vlieree lagen. Tot 1942
behoorde Vlieland immers tot
Holland. De Duitsers voegden het
eiland in dit jaar bij Friesland en zo
is het sedertdien gebleven. Men
vermoedt dat de grote Maarten
Harpertsz. Tromp in dit 'Admiraliteits
huis' heeft verbleven; zijn zoon Comelis
Tromp in ieder geval wel. Vandaar dat
de huidige naam Tromp's Huys'
Vlieland er aan verbonden is, die het
informatieve ledenorgaan 'Tien
eeuwen Eijlandt Flieland' uitgeeft.
Inmiddels is ook het Armhuis dat 300
jaar lang tot 1950 als zodanig dienst
deed, in de nieuwe Stichting onderge
bracht. Dat is maar goed ook want
enige tijd geleden bestond het onza
lige plan om pal achter dit bijzondere
monument appartementen voor
toeristen of FLAT-eenheden te
bouwen, zodat ook de laatste vrije
plek in het dorp zou zijn volgebouwd.
Ook verder valt er nog veel te doen tot
behoud van de cultuurmonumenten
op het eiland. Vooral in de historische
Dorpsstraat met vele commandeurs
huizen uit de tijd van de walvisvaart
is in de laatste decennia erg slordig
omgesprongen met de architectoni
sche schoonheid. Laten we hopen dat
de Stichting komt tot een duidelijk en
verantwoord beleid.
Reinildis van Ditzhuysen is historica en
publiciste te Vlieland.
In het oktobernummer van
'Heemschut' kon Jaap Kamerling
nog juist mededeling doen van het
overlijden van Herman Knijtijzer op
27 augustus jl. Kamerling roemde
Hermans langjarige werk in de
redactieraad.
Maar Herman Knijtijzer is ook elders
binnen en buiten onze Vereniging
zeer actief geweest. Zo ontbrak hij
nooit met een kritisch geluid in
onze jaarvergaderingen. Kritisch ja,
echter steeds op milde toon en getui
gend van zijn meedenken en van de
wens bij te dragen aan de opbouw
van ons werk. Want dat was kenmer
kend voor zijn optreden: verdraag
zaamheid en constructief handelen.
Dat kwam ook tot uiting in de
talrijke bijdragen aan ons tijdschrift.
Het is alweer enige jaren geleden
dat hij spontaan zijn medewerking
verleende aan wat toen de 'provinciale
commissie Amsterdam' werd. Hij
bleef geïnspireerd meewerken, ook
toen door leegloop van de commis
sieleden het werk werd bemoeilijkt.
Vanzelfsprekend had Herman, als
Amsterdammer, bijzondere belang
stelling voor wat zich in Amsterdam
afspeelde qua stadsplanning en
bouwplannen. Daar was en is aan
onderwerpen geen gebrek.
Deze actieve belangstelling en
kennis lieten Herman al van 1968
af deel uitmaken van het drieman
schap Dick Dooijes, Aat Evers en
Herman Knijtijzer (de 'commissie
Dooijes'), dat voor de gemeente
Amsterdam op uiterst verdienstelijke
wijze de plaatselijke jongere bouw
kunst heeft geïnventariseerd tot in
1993Straat voor straat hebben zij
het grootste deel van de stad buiten
de Singelgracht uitgekamd op
beschermenswaardige objecten en
bouwblokken. Hun werk heeft tot
grondslag gediend voor het
Monumenten Inventarisatie Project
in de hoofdstad. Herman Knijtijzer
leverde daarmede indirect ook een
onschatbare bijdrage aan de doel
einden van Heemschut: het
beschermen van dat wat behouden
behoort te worden. En ook voor
onze Vereniging is hij tot vlak voor
zijn overlijden nog rechtstreeks
blijven werken. De Bond Heemschut
zal zijn innemende persoonlijkheid
en zijn verdiensten in ere houden.
Ernst Dienaar secretaris Bond Heemschut
39
