Literatuur:
KORTE BERICHTEN
Heren van Amstel
Kunstkalender Goudse glazen
alle mogelijke vormen en ornamenten
uit vroegere stijlperioden.
Ijzergieterijen als Nering Bogel in
Deventer en De Prins Van Oranje in
Den Haag leverden veel pompen die
nu nog in tal van plaatsen te zien zijn.
In het plaatsje Eenrum (Gr.) staan
maar liefst drie gietijzeren pompen.
Veruit de bekendste pomp is het 'rode
pompje' dat onder de bomen van het
Kerkepad staat. Het chique exemplaar
van Doorn is zonder twijfel een van de
mooiste gietijzeren pompen. Dit
unieke stuk vakwerk verliet in het
midden van de vorige eeuw 'de Prins
van Oranje'. Op het robuuste pompli-
chaam is een statige lantaarn geplaatst,
geflankeerd door vier dolfijntjes die de
kap sieren. Dankzij de originele teke
ning die toevallig hoven water kwam
was het mogelijk de haveloze pomp
nauwkeurig te reconstrueren. Het
monument staat alweer enige jaren
te pronken in de schaduw van de
eeuwenoude Maartenskerk.
Ook op de markt in Delden staat een
monumentale gietijzeren pomp met
daarboven een zuil waarop een lantaarn
voor sfeervolle verlichting zorgt. De
pomp werd geplaatst als huldeblijk van
de gemeente aan Baron van Heeckeren
van Wassenaer voor de door hem
aangelegde waterleiding in 1894.
Teloorgang
Aan het einde van de vorige eeuw
werd in veel steden een 'echte' water
leiding aangelegd. In de grote steden
heeft de waterleiding dan al enige
jaren 'proefgedraaid'. De teloorgang
van de eens zo welkome pomp is
ingezet. Veel pompen lijden een kwij
nend bestaan. Een aantal is opgeslagen
en sommige werden aan musea
geschonken om ze te behoeden voor
vandalisme. Andere sneuvelden in de
tweede wereldoorlog. Maar vele
hielden of kregen een ereplaatsje en
Een triest voorbeeld van verval toont ons de pomp
bij de visafslag van Zaltbommel. De kale hardste
nen pomp schreeuwt a.h.w. om zwengel en
watermond, die zijn geamputeerd.
Detail rode pomp van Eenrum.
zijn in oude luister hersteld en opge
poetst. Op het platteland, in kleine
plaatsen en in hofjes deden waterpom
pen nog lange tijd dienst. Hier en daar
zijn ze zelfs nu nog in tact. Men kan er
als van ouds: 'twee emmertjes water
halen, twee emmertjes pompen...'
Anne Kalkhoven isjree lance journalist, te
Apeldoorn
Stadspompen in Overijssel door
drs.J.W.M. de Jong
Stadspompen in Zwolle door
J-J-A. Meyerink-Wijnbeek
Amsterdam-Heeft het dertiende eeuwse
kasteel van de Heren van Amstel aan de
Nieuwezijds Kolk gestaan? Daarover is
opnieuw twijfel gerezen, sinds twee
deskundigen met de resultaten van
dendrologisch onderzoek zijn gekomen.
Bouwhistoricusy.IE. Bloemink kwam
uit onderzoek naar de jaarringen van
houten palen tot de conclusie dat het
hout van na 1300 moet zijn. Zijn Duitse
collega dr. Eckstein meent dat het hout
op zijn vroegst uit 1273 kan dateren.
Stadsarcheoloog Baart kwam vervol
gens met een nieuwe theorie. Volgens
hem heeft er eerst een kasteel van de
Heren van Amstel in Ouderkerk
gestaan, dat in 1204 werd verwoest.
Daarna hebben de Heren van Amstel
aan het begin van de 13 de eeuw een
nieuw kasteel gebouwd in Amsterdam.
Hij blijft bij zijn mening. De gemeente
wil ABN-Amro, die hier het complex
De Kolk bouwt, opdracht geven onder
de Kolk een Kasteelmuseum te bouwen.
B en W willen de bank een miljoen
geven om zijn bouwplan zo aan te
passen, dat dit kan.
Afsluiting MIP
Rotterdam- Het Monumenten
Inventarisatie Project (MIP), waarmee
in 1987 werd begonnen, is voltooid.
Alle waardevolle objecten, complexen
en gebieden uit de periode 1850-1940
zijn in kaart gebracht. De coördinatie
lag in handen van de provincies en vier
grote steden, de uitvoering kwam tot
stand in nauwe samenwerking met de
gemeenten. Resultaat: 165.000 als
'waardevol' aangemerkte objecten plus
enkele honderden ensembles en gebie
den. De gegevens zijn digitaal opgesla
gen. Ter gelegenheid van de voltooiing
werd in het Rotterdamse Museum
Boymans-van Beuningen het boek
'Monumenten van een nieuwe tijdgepre
senteerd. Het is een lustrumeditie van
het Jaarboek Monumentenzorg,
gewijd aan architectuur uit 1850-1940.
Uitgeverij Waanders, Zwolle. Prijs:
35,-.
Gouda- De Commissie Behoud
Gouda's Sintjan heeft een nieuwe
kunstkalender laten vervaardigen. Zes
van de zeven transparante afbeeldingen
van de kalender bevatten details van de
beroemde Goudse glazen. 'Nieuwe
druktechnieken maken deze nieuwste
uitgave tot een absoluut hoogtepunt
van wat er tot op heden op dit gebied is
verschenen' belooft de commissie. Prijs
30,-. Te koop bij de toeristenwinkel
van de Sintjan, geopend van maandag
tot en met zaterdag van 10.00 tot 16.00
uur. Of maak/ 35,- over op postgiro
402854 van de Commissie Behoud
Gouda's Sintjan te Gouda.
B.F.
29
