Restauratie-actie voor uniek molencomplex ROB LUREMAN 'Laat de Venemansmolen weer malen' is het motto van een omvangrijke restauratieactie in Winterswijk. Doel is de 63 jaar geleden van zijn wieken en stelling ontdane rijzige korenmolen aan de zuidelijke Rondweg in zijn oorspronkelijke functie te herstellen. Ook de naast de achtkantige windmolen gelegen dieselmaalderij moet weer gaan draaien. Met de restauratie van de molen is inmiddels begonnen. Verwacht wordt dat het eindresultaat over anderhalfjaar bewonderd kan worden. De combinatie van windmolen uit 1898 en dieselmaalderij uit 1935 maakt het molencomplex Venemans van bijzondere betekenis: de histori sche schakel - van ouderwetse naar moderne technieken - hier nog volop aanwezig. Daardoor is het mogelijk de geschiedenis van het malen in al zijn facetten uit te beelden. In de onder bouw van de aanpalende silo komen expositieruimten voor oud ambachte lijk materiaal en een bezoekers- en informatiecentrum. Met het oog op die nieuwe functie en op de windvang van de molen wordt de nu nog detone rende silo gekortwiekt en in passende stijl verbouwd. De restauratie is in twee fasen geknipt. Het eerste deel omvat de opknapbeurt en het maalvaardig maken van de in 1991 op de (rijks)monumentenlijst geplaatste windmolen met stenen onderbouw, de inmiddels begonnen sloop van de bovenbouw van de silo en het plaatsen van een zadeldak op het verlaagde gebouwtje. Bij de tweede fase wordt de dieselmaalderij, die is voorgedragen voor de gemeentelijke monumentenlijst, onder handen genomen. Deze opknapbeurt is minder omvangrijk en kostbaar en daarom naar een latere datum verschoven. Stuwende kracht achter de restauratie is de in oktober '92 opgerichte Stichting Venemansmolen. De stich ting heeft inmiddels meer dan zeven gebouwd op de plaats van de eerder dat jaar afgebrande houten standerd molen. En die nieuwe molen brandt op zijn beurt in 1883 af. Het duurt vervolgens negen jaar (tot 1898) voordat op het Venemanserf weer sprake is van een windmolen. De tussenliggende periode wordt over brugd met de in 1880 gebouwde stoommaalderij met olieslagerij. De huidige uit 1898 daterende molen is gebouwd met behulp van onderdelen van de dat jaar in Zaandam gesloopte houtzaagmolen De Goede Hoop, die van voor 1680 zou stammen. De fiöWö De rijzige, wiekloze Venemansmolen vóór de aanvang van de restauratie (foto's H.Westerveld). Het achtkant wordt verwijderd t.b.v. de restauratie. ton van de benodigde f 860.000 binnen via toezeggingen van Rijk, gemeente, provincie, diverse fondsen en particulieren. Onder die particulie ren is de familie Venemans, die de molen vijf generaties lang (tot 1992) in bedrijf heeft gehad. Sponsoractie Voor de ton die nog resteert, loopt momenteel een uitgebreide sponsor actie. De Venemansmolen wordt ook wel 'de Oude' genoemd omdat die in het zogenaamde Wïndmolenveld staat. Dit veld is door historici aange merkt als de oudste plaats in Winters wijk waar een windmolen heeft gestaan. De geschiedenis gaat terug tot 1402 als Hendrick, heer te Gemen (Broken, Dld.) het wind- en maalrecht en de molenstede verwerft op het Windmolenveld in Winterswijk. Tot 1659 blijft de molen Duits bezit. De familie Venemans duikt in 1827 op. Er wordt dan een nieuwe stenen molen nieuwe Venemansmolen blijft tot 1931 in bedrijf. Dan heeft de wind als energiebron afgedaan en worden wieken en stelling, die nogal wat onderhoud vergen, verwijderd. Venemans beperkt het produktiepro- ces tot de stoommaalderij, die in een gebouwtje naast de molen is gesitu eerd. De stoommachine in de maalde rij krijgt een zuiggasmotor als opvol ger. Die wordt op zijn beurt in 1935 vervangen door de huidige eencilin der-dieselmotor (van Ruston Hornsby uit Lincoln), die met zijn 34 paardenkrachten voldoende vermogen heeft voor de aandrijving van twee maalstoelen en de hamermolen. Dit stampende en puffende monumentje van bedrijf en techniek heeft tot 1992 dienst gedaan en is, als het moet, zo weer aan de praat te krijgen. De laatste molenaar is J.A. Venemans, die in datzelfde jaar '92 stopt en het bedrijf overdraagt aan de stichting Venemansmolen. 18

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1994 | | pagina 18