Werk aan De Zalm ligt nog stil
Hollands oudste herberg in Gouda
LEOVANDERMEULE
Moetje daar een artikel over schrijven, maar dat is toch helemaal niet leuk?
Iedereen is boos op iedereen.' Aldus een van de betrokkenen bij de onderhand
vrijwel tot stilstand gekomen restauratie en herbestemming van wat wel
Hollands oudste herberg wordt genoemd: Hotel De Aalm aan de Markt in
Gouda. Een reis langs mensen, (te) hooggespannen verwachtingen, goede
bedoelingen en misverstanden, vooral veel misverstanden.
De Zalm in Gouda rechts naast de Waag), (foto M. Tillema).
De Zalm
Zorgvuldig hergebruik vereist
Aan de eeuwenoude Markt in Gouda
staat rechts van de Waag een groot in
lichte tinten geschilderd pand met in
de medaillons hoog boven de straat de
naam: Hotel de Zalm. Boven de
ingang was tot voor enkele jaren een
mooi en passend huisteken te bewon
deren: een zalm van het formaat waar
iedere sportvisser van droomt. Het
beest moet er nog bevestigd zijn in een
tijd van heldere beken en schone rivie
ren, waarin dienstboden bij aanvaar
ding van hun betrekking bedongen dat
ze maar een keer in de week zalm
wensten te bereiden. De zalm was en
is kieskeurig. Klaarblijkelijk wilde men
met het huisteken een aanwijzing
geven omtrent de te verwachten
kwaliteit van het hotel.
Zelfs voor moderne begrippen en
zeker tussen de overige bebouwing
in dit gebied is 'De Zalm' een groot
gebouw. Het is ontstaan uit het
samenvoegen, waarschijnlijk aan het
begin van de negentiende eeuw, van
twee smalle, diepe huizen. De naar de
Markt gekeerde gevel, maar ook de
lange, witgepleisterde zijgevel,
dateren overduidelijk uit deze periode.
Binnen werd in die tijd, om het
herberg- van het hotelgedeelte te
scheiden, een gang aangebracht die
bijna over de gehele diepte van het
pand doorliep en aan de marktzijde
met één gemeenschappelijke deur de
vermoeide reiziger toegang verschafte.
Aan de achterzijde, aansluitend'op het
water van de Zeugstraat is het koets
huis, met paardenstal tegen het hoofd
gebouw aan gebouwd. Dit bestaat uit
een begane grond waarboven een
dubbele kapzolder met borstwering
en verdiep.
Vanaf 1985, toen dt familie Baarda het
pand verkocht lijkt alles nogal moei
zaam verlopen te zijn voor 'De Zalm'.
Verschillende malen wisselde het
complex van eigenaar. In 1988
ontstond brand op de zolder. Dit bete
kende voorlopig het einde van allerlei
voortvarende plannen want 'De Zalm'
bleek niet of onvoldoende verzekerd.
Een toekomstige eigenaar zou dus met
forse en ongedekte kosten komen te
zitten. Op het pand rustte de last van
een faillissements-procedure. Om de
schuldeisers enigszins tegemoet te
komen werd najaar 1988, in opdracht
van de curator, de complete inboedel
van 'De Zalm' geveild. Vanuit zakelijk
oogpunt begrijpelijk maar of je hiermee
een toekomstig restaurerend architect
niet gruwelijk in de wielen rijdt valt te
bezien. Gezien de opbrengst van de
veiling (f 150.000) is het niet ondenk
baar, dat er zaken onder de hamer
gekomen zijn die ook nu nog de sfeer
en het cachet van 'De Zalm' hadden
kunnen onderstrepen. Na weer een
paar eigenaars versleten te hebben
diende zich een landelijke detaillist in
sport-artikelen aan. Voor het realise
ren van appartementen op de verdie
pingen en een grote, moderne winkel
op de begane grond moest echter
zoveel worden opgeofferd dat het de
Goudse bevolking en de Rijksdienst
voor de Monumentenzorg wat al te
gortig werd.
De laatstgenoemde oordeelde herge
bruik en herbestemming prima maar
wel met zoveel mogelijk inachtneming
van de oorspronkelijke hoofdstructuur
en uiterlijke verschijningsvorm. Het
leek vrijwel onmogelijk dat na al deze
gelanceerde en weer afgeblazen
plannen nog iemand geïnteresseerd
zou zijn in 'De Zalm'. Toch diende
zich nog eenmaal een gegadigde aan:
de man die tot op heden eigenaar van
de eertijds befaamde herberg is.
De nieuwe eigenaar trok een architect
aan om de eerste fase van de restaura
tie, die van het casco, uit te voeren.
Tevens presenteerde hij een totaalplan
ter goedkeuring aan de gemeente en
de verschillende commissies en instan
ties. Het plan behelsde het onderbren
gen van appartementen op de zolder
boven het koetshuis en op de tweede
en zolderverdieping van het hoofdge
bouw. Aan de Marktzijde zou op de
begane grond een horeca-gelegenheid
komen en op de eerste verdieping
grotere zalen voor verhuur t.b.v.
recepties en feesten. Meer naar achte
ren was een winkelruimte gepland, die
uitkomend op de straat aan de zijkant
tevens de entree voor de bovenzalen
zou vormen. In het koetshuis zou op
de begane grond een pannekoeken-
huis komen. Ook voor deze plannen
moest het nodige worden weggebro
ken en gesloopt maar het leek de enige
