Millen
Autosnelweg over terrein kasteel
Het kasteel van Rimburg.
Ligging bij grens nadelig
zowel aan Nederlandse als aan Duitse
zijde successierechten worden betaald.
Voorts wilde de Nederlandse staat
niet investeren in een monument dat
mogelijkerwijze spoedig weer Duits
zou zijn. Toen in 1963 de annexatie
opgeheven werd en kasteel Rimburg
weer geheel Duits werd, waren aan
Duitse zijde de gelden voor restauratie
grotendeels besteed. In 1965 leverde
een initiatief van professor W.Bader,
de bekende restaurateur van de dom
van Xanten, slechts een subsidie op
voor het behoud van de aangetaste
funderingen. De hierna nog ontvan
gen overheidssteun stond echter in
geen verhouding tot de omvangrijke
onderhoudskosten van de gebouwen.
De eerste schriftelijke gegevens over
de geschiedenis van de. burcht van
Millen dateren uit het begin van de
twaalfde eeuw. De motteburcht, een
kunstmatige hoogte met een houten
woontoren gelegen tussen de Rode
Beek en de Geleenbeek, werd
bewoond door de heren van Millen.
In 1282 werden de heren van Heinsberg
heersers te Millen. Enkele jaren hierna
werd de motteburcht verwoest. Er
volgde een verpanding aan Gelre in
1363 en een nieuwbouw. Een stenen
donjon, die met een hoogte van 20
meter en een muurdikte van 2,6 meter
tot heden toe de eeuwen getrotseerd
heeft, verrees, opgenomen in een
ringmuur. Na korte tijd aan Brabant
verpand te zijn geweest(1378-1420),
kwam Millen in 1420 weer terug aan
Heinsberg. Onder Jan van Heinsberg,
elect-bisschop van Luik, werd de ring
muurburcht uitgebreid met een extra
ringmuur en een voorburcht (ca.
1450). Deze voorburcht was gelegen
op de plaats waar nu een prachtige
tiendschuur ligt. Van de burcht
resteert nog een muurblok met een
poort. In 1499 ging het kasteel over
naar de hertog van Gulik (Jülich) en
werd het 't bestuurscentrum van het
ambt Millen, een district van het
hertogdom; het werd de zetel van de
ambtman van Millen, die vanaf het
midden van de zestiende eeuw tevens
ambtman van Born was. Rond 1650
werd besloten tot de afbraak van de
oude burcht, afgezien van de donjon
en een poort van de voorburcht. Deze
laatste werd tegen het einde van de
zeventiende eeuw opgenomen in een
nieuw, rond een langwerpige binnen
hof aangelegd complex. Het woonhuis
met in de muurankers het jaartal 1699
werd in 1838 uitgebreid met een rond
uitgebouwde traptoren. In het gebouw
kan men een muurschildering zien van
het kasteel rond 1700. Nabij het
kasteel liggen op de Rode Beek twee
molens, één aan Duitse en één aan
Nederlandse zijde. Het kasteel werd
jarenlang bewoond door de familie
Haan, die veel geïnvesteerd heeft in
het onderhoud. Sinds enkele jaren is
er de familie Wagemans woonachtig.
Niet ver van het in de gemeente
Susteren gelegen kasteel is sinds kort
een reusachtige opslagplaats aange
legd voor kunststofgrondstoffen, op
het industrieterrein van de aangren
zende gemeente Sittard.
Tot overmaat van ramp kwam daarna
het plan om een autosnelweg aan te
leggen van Heinsberg naar
Susteren/Sittard, de A-46, waarvan
het voorkeurstracé zelfs over het
grondgebied van kasteel Millen, op
een steenworp van de 14de eeuwse
donjon, geprojecteerd is. De discussie
over deze weg liep in de Sittardse poli
tiek in januari 1993 zo hoog op, dat
deze mede leidde tot een coalitie
breuk.
De aanleg van de A 46 zal ook een
drastische verandering aanbrengen in
het beeld van het nabijgelegen dorp
Millen, waar men een van de mooiste
zaalkerken uit de omgeving kan
aantreffen. De kerk met een koor en
aparte altaarruimte werd tussen 1000
en 1100 gebouwd als eigen kerk van
de heren van Millen. Ze werd spoedig
geschonken aan de abdij Siegburg,
waarna in Millen een Benedictijnse
proosdij werd gevestigd. Dit leidde
tot de uitbreiding van de kerk met
een zijschip en eigen afsluiting: de
Quirinuskapel (midden 12de eeuw).
De proost van Millen liet in 1636 en
1654 in de laatstgenoemde kapel en
het koor van de kerk kostbare stucver
sieringen aanbrengen. De kerk van
Millen bevat verder enkele laatgoti
sche houten beelden. Nabij de kerk
liggen de oude Propstei (proosdij),
deels gebouwd in 1586 (verbouwd in
1827), deels in 1701, en een onlangs
gerestaureerde tiendschuur, waarin
een landbouwmuseum is onderge
bracht.
Het is duidelijk dat de ligging nabij de
grens voor de kastelen niet gunstig is
geweest. De eigenaars hebben bepaald
niet van twee walletjes kunnen eten.
Integendeel, als het een beetje tegen
zit kan de heer Wagemans binnenkort
zelf een geluidswal gaan bouwen om
het lawaai van de passerende auto's te
weren van een terrein, waar zich 60 a
70 verschillende soorten vogels
genesteld hebben. De familie Von
Brauchitsch daarentegen is niet in
staat met een auto de smalle brug
tussen kasteel en het dorp Rimburg
over te steken. Zal hier het wegvallen
van de Europese binnengrenzen in de
toekomst wellicht soelaas kunnen gaan
bieden, of blijft de Europese eenwor
ding beperkt tot de hoofdsteden en
economische belangen?
Drs. A.M.P.P. Janssen te Sittard is lid
van de PC Heemschut Limburg
Zie ook Heemschut, afl. 1, 1994,
p. 24.
31