Luchtige lijnen sterk als staal
LEO VAN DERMEULE
Onder de deelnemers aan de restauratie-vakbeurs die van 12 t/m 14 oktober
in de RAI in Amsterdam gehouden wordtbevindt zich ook smederij Rombout
uit Buurmalsen. In deze bijdrage een kennismaking met dit bedrijf.
.De smid aan het werk.
Niet te snel vervangen
Veel monumentenliefhebbers kennen
ongetwijfeld, bewust of zonder het te
weten, een of meer produkten van dit
sinds 1828 bestaande ambachtelijke
bedrijf van metaalbewerkers, of
spreken we hier van -kunstenaars?
Ooit begonnen als eenvoudige dorps
smederij, waar men paarden besloeg
en gereedschappen vervaardigde, is
het nu een zelfs internationaal opere
rende onderneming. Zo vervaardigde
men het smeedwerk voor het Huis ten
Bosch in het Holland-Dorp te
Nagasaki, Japan. Maar dichter bij huis
worden ook opdrachten in België en
Duitsland aanvaard, acht medewer
kers staan borg voor het uitvoeren
daarvan. Het merendeel van het werk
heeft met monumentenzorg te maken,
alhoewel men de daarmee opgedane
kennis en vaardigheid evenzeer
aanwendt voor het vervaardigen van
modern gestileerd siersmeedwerk.
Ook eigenaars van een eigentijds huis
zijn dus welkom in Buurmalsen. Het
kan gaan om een fraai tuinhek, maar
ook uithangborden, lantaarns, relin
gen voor balkons of balustrades en
schoorsteenbekappingen met fraaie
windwijzers worden geleverd. Wie
extra werk wil maken van het hang
en sluitwerk kan ook bij Rombout
terecht. Maar, zoals reeds vermeld,
worden al deze zaken toch in de eerste
plaats vervaardigd in het kader van
restauraties. Wie het werk van
Rombout wil bekijken en beoordelen
richt zijn schreden naar de Domkerk
in Utrecht. 'Koninklijke' hekwerken
verrezen voor het Paleis Noordeinde
en het Koninklijk Kabinet van
Penningen en Schilderijen en Het
Mauritshuis in Den Haag. De buiten
plaatsen Sijpesteijn, Goudesteijn langs
de Vecht en kasteel Groeneveld in
Baarn pronken ook met werk uit
Buurmalsen. Het zicht op het
robuuste kasteel Ammersoyen in
de Betuwe wordt gefilterd door de
frivole Lodewijk-XVbelijning in het
Rombout-hekwerk dat de kasteeltuin
afsluit. Maar het bedrijf levert ook het
zoveel simpeler en bescheidener
smeedwerk, dat veel van onze kleinere
monumenten siert.
Daadwerkelijk restaureren doet
Rombout ook. De smederij gaat
daarbij uit van de opvatting dat wat
(nog) niet vervangen hoeft te worden
blijft zitten. Dat veroorzaakt wel
meteen het probleem dat het soms
honderden jaren oude en zachte wel-
of puddelijzer aangevuld moet worden
met het veel hardere constructie-ijzer
van vandaag de dag. Niet eenvoudig
maar ze zijn er tot nu toe altijd uitge
komen in Buurmalsen. De heer
Rombout benadrukt overigens dat het
oude ijzer wel degelijk een hoogwaar
dig produkt was. 'Wij stralen ons ijzer
voor we het.in de loodmenie zetten,
vroeger werd het tot in de kleinste
hoekjes en krulletjes glad gevijld. Dit
monnikenwerk werd meestal opgedra
gen aan het jongmaatje in de smederij.
Daarna ging de kwast er overheen en
als dan regelmatig schilderen volgde,
belandde zo'n hek ook puntgaaf in
onze tijd.' Zoals altijd in de monu
mentenzorg geldt ook hier: voorko
men is beter dan genezen, geregeld
onderhoud moet!
Het smidsambacht is eigenlijk niet veel
veranderd. Is, eventueel na onderzoek
en bestudering van het nog aanwezige
materiaal, de te smeden vorm vast
gesteld dan wordt het in ruwe vorm
ingekochte ijzer verhit in het vuur.
Door draaien en uithameren wordt
het verder gevormd. De fraaie, sier
lijke krullen worden om een los in het
aambeeld geplaatste, taps toelopende
kegel geslagen. Hoe kleiner het krulle
tje hoe hoger het stuk ijzer tegen de
kegel aangehouden wordt.
Spierballenwerk, dat wel. Na lassen,
stralen, schilderen en eventueel
vergulden is dan weer een produkt
gereed, dat het uiterlijk van een monu
ment met ijzersterke lijnen luister
bijzet.
U vindt Smederij Rombout in
Hal A, stand 652.
Leo van derMeule is lid van de PC
Heemschut Zuid-Holland en medewerker
van het tijdschrift.
14
