Computers en plakfolie: behouden van het 19de eeuwse sjabloon-schilderwerk s: m MATH BERKENS Een heikel punt bij restauraties van 19de eeuwse kerkgebouwen is altijd het decoratieve schilderwerk in deze kerken. Veel van deze beschilderingen zijn sjabloonschilclerwerk, met meer of minder ingewikkelde, repeterende patronen. Niettemin is de restauratie een bijzonder kostbare aangelegenheid. Vaak zelfs te kostbaar: Veel 19de eeuwse kerken zijn om deze reden na verloop van tijd witgesausd. Dat regelmatig de witkwast werd gehanteerd, komt zeker ook door de geringe waardering die dit soort schil derwerk lange tijd heeft gehad. Maar met de herwaardering van de 19de eeuwse neo-stijlen binnen de architec tuur is er ook meer interesse gekomen voor het decoratieve schilderwerk uit deze periode. En dus is het probleem van de restauratie alleen maar nijpen der geworden. Herstel van sjabloonschilderingen is arbeidsintensief. De ondergrond, meestal stucadoorswerk, dient eerst hersteld en daarna gesausd te worden. Een deel van het bestaande decoratie- werk kan misschien, met veel kunst'en vliegwerk, behouden blijven. De deco ratieve patronen moeten aangevuld worden, sjablonen ontworpen en gesneden. Pas daarna kan geschilderd worden: onderdeel na onderdeel, kleur na kleur, alles met de hand Goedkoop Dankzij een vinding van het Haagse stucadoorsbedrijf T. Bleijenbergis de restauratie van sjabloonschilderwerk heel wat eenvoudiger geworden. Eenvoudiger, sneller en dus goedko per. Het idee van de firma Bleijenberg is eigenlijk een combinatie van bestaande maar geavanceerde technie ken. Het nog aanwezige schilderwerk wordt eerst gefotografeerd. Deze foto's worden in een computer inge voerd. De computer voegt ze samen tot één geheel en reconstrueert de fragmenten die ontbreken. Het inge nieuze van Bleijenberg's methode komt nog: de aldus geïnventariseerde patronen worden uitgesneden in plakfolie. En ook dit gaat geheel geautomatiseerd. De folie wordt op de muur geplakt: de verfroller erover, de folie verwijderen, en klaar! Meerdere kleuren toepassen, geen probleem. Als de eerste verflaag droog is, kan het volgende sjabloon opgeplakt worden. Enzovoorts. De voordelen spreken voor zichzelf. Eerst wordt al het schilderwerk geïn- ventariseerd, daarna kan, zonder verder nog acht te hoeven slaan op de oude schilderingen, het pleisterwerk hersteld worden. Alle schilderwerk wordt dus helemaal opnieuw aange bracht. Bij alle bestaande technieken wordt een sjabloon steeds opnieuw gebruikt. De plakfolie-sjablonen niet, dit scheelt een hoop geknoei. Bij de restauratie van de Johannes de Doperkerk van Leimuiden en Rijnsaterwoude, een neo-gotisch kerkgebouw uit 1850, is de methode- Bleijenberg voor het eerst toegepast. En met succes: honderden meters schilderwerk, grote en kleine draken, wijnranken en bloemmotieven, zijn met een kwart van de normale budget voltooid. De firma Bleijenberg heeft voor de inventarisatie en restauratie van sjabloonschilderingen een aparte onderneming opgericht: Rescura. De 'Rescura'-techniek is niet alleen voor actuele restauratieplannen interessant. De techniek biedt de mogelijkheid om nu bestaand schilderwerk te inventari seren en in de computer op te slaan. Deze gegevens kunnen dan bij een latere restauratie gebruikt worden. En, wat zeker net zo aardig is, sjabloonschilderwerk is stukken goed koper geworden en kan daardoor ook eerder toegepast worden bij nieuw, modern schilderwerk. Bij de restauratie van de Johannes de Doperkerk van Leimuiden, een neo-gotische kerk uit 1850 werd de methode-Bleijenberg toegepast.Bloemmotieven, wijnranken en draken werden opnieuw 'geschilderd'. 26

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1994 | | pagina 26