Computers en plakfolie: behouden van
het 19de eeuwse sjabloon-schilderwerk
s:
m
MATH BERKENS
Een heikel punt bij restauraties van 19de eeuwse kerkgebouwen is altijd het
decoratieve schilderwerk in deze kerken. Veel van deze beschilderingen zijn
sjabloonschilclerwerk, met meer of minder ingewikkelde, repeterende
patronen. Niettemin is de restauratie een bijzonder kostbare aangelegenheid.
Vaak zelfs te kostbaar: Veel 19de eeuwse kerken zijn om deze reden na verloop
van tijd witgesausd.
Dat regelmatig de witkwast werd
gehanteerd, komt zeker ook door de
geringe waardering die dit soort schil
derwerk lange tijd heeft gehad. Maar
met de herwaardering van de 19de
eeuwse neo-stijlen binnen de architec
tuur is er ook meer interesse gekomen
voor het decoratieve schilderwerk uit
deze periode. En dus is het probleem
van de restauratie alleen maar nijpen
der geworden.
Herstel van sjabloonschilderingen
is arbeidsintensief. De ondergrond,
meestal stucadoorswerk, dient eerst
hersteld en daarna gesausd te worden.
Een deel van het bestaande decoratie-
werk kan misschien, met veel kunst'en
vliegwerk, behouden blijven. De deco
ratieve patronen moeten aangevuld
worden, sjablonen ontworpen en
gesneden. Pas daarna kan geschilderd
worden: onderdeel na onderdeel,
kleur na kleur, alles met de hand
Goedkoop
Dankzij een vinding van het Haagse
stucadoorsbedrijf T. Bleijenbergis de
restauratie van sjabloonschilderwerk
heel wat eenvoudiger geworden.
Eenvoudiger, sneller en dus goedko
per. Het idee van de firma Bleijenberg
is eigenlijk een combinatie van
bestaande maar geavanceerde technie
ken.
Het nog aanwezige schilderwerk
wordt eerst gefotografeerd. Deze
foto's worden in een computer inge
voerd. De computer voegt ze samen
tot één geheel en reconstrueert de
fragmenten die ontbreken. Het inge
nieuze van Bleijenberg's methode
komt nog: de aldus geïnventariseerde
patronen worden uitgesneden in
plakfolie. En ook dit gaat geheel
geautomatiseerd. De folie wordt op de
muur geplakt: de verfroller erover, de
folie verwijderen, en klaar! Meerdere
kleuren toepassen, geen probleem. Als
de eerste verflaag droog is, kan het
volgende sjabloon opgeplakt worden.
Enzovoorts.
De voordelen spreken voor zichzelf.
Eerst wordt al het schilderwerk geïn-
ventariseerd, daarna kan, zonder
verder nog acht te hoeven slaan op de
oude schilderingen, het pleisterwerk
hersteld worden. Alle schilderwerk
wordt dus helemaal opnieuw aange
bracht.
Bij alle bestaande technieken wordt
een sjabloon steeds opnieuw gebruikt.
De plakfolie-sjablonen niet, dit scheelt
een hoop geknoei.
Bij de restauratie van de Johannes
de Doperkerk van Leimuiden en
Rijnsaterwoude, een neo-gotisch
kerkgebouw uit 1850, is de methode-
Bleijenberg voor het eerst toegepast.
En met succes: honderden meters
schilderwerk, grote en kleine draken,
wijnranken en bloemmotieven, zijn
met een kwart van de normale budget
voltooid.
De firma Bleijenberg heeft voor
de inventarisatie en restauratie van
sjabloonschilderingen een aparte
onderneming opgericht: Rescura. De
'Rescura'-techniek is niet alleen voor
actuele restauratieplannen interessant.
De techniek biedt de mogelijkheid om
nu bestaand schilderwerk te inventari
seren en in de computer op te slaan.
Deze gegevens kunnen dan bij een
latere restauratie gebruikt worden.
En, wat zeker net zo aardig is,
sjabloonschilderwerk is stukken goed
koper geworden en kan daardoor ook
eerder toegepast worden bij nieuw,
modern schilderwerk.
Bij de restauratie van de Johannes de Doperkerk van Leimuiden, een neo-gotische kerk uit 1850 werd de methode-Bleijenberg
toegepast.Bloemmotieven, wijnranken en draken werden opnieuw 'geschilderd'.
26