Valkenberg weer voor iedereen
Van hoftuin tot stadspark van Breda
JO WOUTERS
Nog een tiental maanden en Breda heeft in het Valkenberg weer een stadspark
waar het trots op kan zijn. Dat kan de stad nu niet. Het park is daarvoor te
veel verwaarloosd. Als verblijfsruimte mist het nu de nodige aantrekkings
kracht. En als stilte-buffer tussen het NS-station en de oude binnenstad heeft
het aan intimiteit verloren. Kortom aan verfraaiing van de stad draagt het
Valkenberg niet veel meer bij. Om dat ten goedé te keren zijn de eerste spaden
voor de reconstructie de grond in gegaan. En als alles volgens plan verloopt
heeft Breda volgend jaar maart weer een stadspark van allure.
Entree Park Valkenberg omstreeks 1915.
Door ongecontroleerde aanplant van
jonge bomen kreeg het park in de loop
van de jaren hier en daar het karakter
van een donker bos. Waardoor duis
tere figuren zich er eerder thuis voelen
dan de naar rust zoekende wandelaar.
De gazons krijgen amper de kans hun
fraaie groene kleur te tonen. Struiken
en onkruid bestrijden elkaar in verwil
derde borders. De plantjes hebben
geen kans hun bloemenpracht te laten
zien. En de vijver heeft nog maar
weinig overeenkomsten met een
aantrekkelijke waterpartij.
Pergola
De pergola heeft de strijd tegen de
ondergang ook al lang opgegeven.
Wat nog rest zijn enkele tientallen
kale betonnen palen. In niets herinne
ren ze aan het fraaie geschenk van de
bevolking aan het stadsbestuur ter
gelegenheid van het 700-jarig bestaan
van de stad in 1952. Het standbeeld
Hercules, in de volksmond vandaag
'vuile Jan' genoemd, gaat schuil tussen
wild om zich heen groeiende rodo
dendrons. Hercules maakte eens deel
uit van een uit 1668 daterende groep
van zeventien beelden. Het in 1904
door koningin Wilhelmina onthulde
Oranje-Nassaumonument heeft,
evenmin als de beelden Tobias en de
Engel van Mari Andriessen en Paard en
Ruiter van de Bredase beeldhouwer
Kees Vet, kunnen ontkomen aan onge
controleerde handelingen met spuit
bussen en verf. Dat heeft in ieder geval
niets van doen met verfijnde kunstui
tingen. En bij dat alles komt, dat
Valkenberg het imago met zich
meetorst van sociaal onveilig.
Hoftuin
De optelsom van het geheel leert, dat
het Valkenberg in niet zo heel veel
meer herinnert aan wat eens de voor
malige hoftuin van de Oranje-
Nassau's was. Onder graaf Hendrik III
van Nassau, die na zijn rondreizen
door Italië en Spanje zich in 1530
voorgoed in Breda vestigde, werd de
tuin bij zijn kasteel herschapen in een
slotpark. Het was de eerste tuin in de
stijl van de renaissance in de Neder
landen. In de zeventiende eeuw, onder
koning-stadhouder Willem III, kreeg het
park een meer formele status.
Tot 1812 was het park de slottuin van
de graven van Nassau. In dat jaar ging
de tuin bij decreet van keizer Napoleon I
over in handen van de gemeente
Breda. Het park was er vanaf dat
moment voor iedereen. Maar niet
lang, want na de val van Napoleon
verviel het park aan de staat, die het
op zijn beurt schonk aan prins Frederik,
een zoon van Willem I. Gelukkig
echter behield een deel het openbare
karakter. De rest werd afgesloten voor
de Bredase Sociëteit. Tot 1923. In dat
jaar kwam het gehele park weer in de
schoot van de gemeente Breda.
Intussen had de Leuvense tuinarchi
tect Pierre Lieven Rosseels de voorma
lige slottuin, slechts door een slot
gracht van het kasteel van Breda
gescheiden, herschapen in een park
in de Engelse landschapsstijl.
Renovatie
Met respect voor dat plan heeft
Michael van Gessel van het Amster
damse bureau B+B een renovatieplan
voor het Valkenberg gemaakt. 'Het
uitgangspunt was de principes, zoals
de Belgische tuinarchitect die in zijn
park tot uitdrukking heeft gebracht,
te eerbiedigen. Maar het wordt geen
kopie. Het Valkenbergpark van Van
Gessel krijgt zijn eigen uitstraling,'
aldus communicatiemedewerker
Dienst Stadsbeheer Breda Wiet
Kerkhoven.
Volgens de plannen van de
Amsterdamse tuinarchitect wordt het
verblijf in het park weer aantrekkelijk.
Valkenberg zal niet langer meer een
geïsoleerd element zijn, maar een
integraal onderdeel van de binnenstad.
Om als schakel tussen station en
centrum te kunnen fungeren komen er
twee goed verlichte wandel/fietsroutes
door het park. Het bomenbestand,
waarbij eiken en beuken van tweehon
derd jaar oud, wordt uitgedund en het
struikgewas tot normale proporties
teruggebracht. Bloemperken worden
in ere hersteld en in één daarvan krijgt
Hercules de ruimte. En de ingangen
van het park aan Kasteelplein,
Kennedylaan en Willemsbrug gaan
dezelfde schoonheid uitstralen als de
reeds opgeknapte toegang aan de
Catharinastraat.
'Kortom het wordt weer een stadspark
Breda waardig', aldus Wiet Kerkhoven.
Jo Wouters is PR-medewerker van de
PC Heemschut Noord-Brabant
15
