I 11IJ ju $11 •Uii .i 1 HEEMSCHUT ACTIEF Noord-Brabant Hervormde Kerk Berlicum Eikenheuvel Vught Deze tekening uit 1686 van Josua de Grave brengt de zuidwest hoek van het Kasteel van Breda met de toren van Polanen in beeld. Rechts de renaissancegevel (zuidgevel) van de grote zaal. waarboven een rijkversierde dakkapel boven iedere vensteras. De westelijke vleugel bestond uit een grote ontvangstzaal boven een open hal van 14 zuilen breed. De zaal was toeganke lijk via een monumentale trap aan de zijde van de binnenplaats. Het was omgracht. Renévan Chalons (1519-1544), prins van Oranje, was de volgende bouw heer. Hij was de zoon uit het huwelijk van Hendrik III en Claudia van Chalons. Hij gaf in 1540 opdracht tegen de westzijde van de Grote Zaal een kapel te bouwen, alsmede een Arsenaalgebouw ten noorden van het kasteel (in 1774 afgebroken). In 1597 werd door Maurits een monu mentale brug voor de Henricuspoort gebouwd, maar het kasteel zou pas worden afgebouwd onder Willem III in 1692-96. Daartoe werd in 1686 het resterende gedeelte (de zuidzijde) van de burcht van Polanen afgebroken. Verbouwing tot K.M.A. Na de vlucht van Willem Vnaar Engeland raakte het kasteel in vervallen staat. Het diende tijdens de Bataafse Republiek als kazerne en hospitaal. Op 25 mei 1816 kwam het weer in handen van het Oranjehuis. Bij Koninklijk Besluit van 20 mei 1826 kreeg het kasteel de bestemming van Militaire Academie. Dit betekende een ingrijpende verbouwing. Nog in 1826 volgde de sloop van het enige overgebleven deel van de burcht van Polanen: de toren van Polanen aan de westzijde. De kapel, de open trap op de binnenplaats en de versierde lange wanden van de ontvangstzaal werden afgebroken en de open hal onder de zaal dichtgebouwd. In de Grote Zaal kwam een vloer waardoor er twee verdiepingen ontstonden. Van alle vleugels werd het bovenste deel van de muren afgebroken en hoger opgetrok ken tot een nieuwe verdieping, voor zien van nieuwe zadeldaken. Aan de westzijde kregen de noord- en zuid vleugel nieuwe delen aangebouwd. Door deze verbouwing werden de kopse gevels van de Grote Zaal en van de Henricuspoort geschonden. De hoektorens verloren hun spitsen, terwijl men de gracht rond het kasteel dempte. Ook de bijgebouwen op het terrein ondergingen grote veranderin gen. Sommigen verdwenen (molen en muurtorens). Het Blokhuis werd verbouwd tot gouverneurswoning (nieuwe uitkragende verdieping), de open galerij gesloten en de veelge- oogde tegels eruit gesloopt. Om de ingrepen te camoufleren pleisterde men grote delen van het gebouw. De restauraties in de 20ste eeuw. Gaandeweg de 20ste eeuw begon men te beseffen, welk een groot monument men in 1828 verloren had laten gaan. Al in de eerste helft van de eeuw wordt de pleisterlaag van delen van de voor burcht en het kasteel verwijderd. Een ingrijpend restauratieprogramma werd gestart in de jaren vijftig. De hoektorens van het kasteel kregen in deze tijd hun hoektorens terug, terwijl men een aantal kozijnen reconstru eerde. In de jaren zestig, zeventig en tachtig kwamen binnenplaats en exte rieur geheel aan bod. De oude delen werden met zorg behandeld, maar tot reconstructies kwam het niet. Met name de inlossing van de wens de bovenste verdieping te verwijderen en terug te brengen in de oorspronkelijke staat laat nog steeds op zich wachten. Drs. E.M. Dolne is lid van de P. C. Heemschut Noord-Brabant. Berlicum-De voorgenomen uitbreiding van de Hervormde Kerk in het Brabantse Berlicum heeft niet de goedkeuring van Heemschut. Het kerkje is in de Tweede Wereldoorlog ernstig verwoest. Bij het herstel is gekozen voor een bouwtrant, die, hoewel duidelijk gedateerd, bijna ongemerkt over gaat in de architectuur van de behouden vijftiende eeuwse delen. De toevoegingen uit die tijd kenmerken zich door een hoge architectonische kwaliteit en een groot respect voor wat resteert. De plannen van vandaag geven blijk van een geheel andere opvatting. De voorgenomen ombouw aan de voet van de toren tast het slanke karakter van de toren aan en wordt gekenmerkt door een architectuur, die in bijna alle opzichten contras terend is met de huidige kerk. Die contrasten kenmerken ook de overige toevoegingen, zoals die in de plannen zijn neergelegd. In een brief aan B en W van de gemeente Berlicum vraagt Heemschut een zodanige wijziging van de plannen te bewerkstelligen dat het beeldbepalende van het kerkgebouw niet wordt aangetast. Vught-Eikenheuvel, het voormalig landelijk bekende meisjespensio naat Regina Coeli langs de rijks weg naar Tilburg in Vught wordt met sloop bedreigd. In een brief aan B en W zegt Heemschut de sloopplannen te betreuren en vraagt het college zich in te zetten voor behoud van het monumentale pand. Eikenheuvel kwam in 1905, naar een ontwerp van de Bossche architect Dony, gereed. Golfbaan in Helmond Helmond-Heemschut heeft aan de gemeenteraad van Helmond zijn bezwaren kenbaar gemaakt tegen de plannen om in het uitbreidings plan Overbrug een golfbaan aan te leggen. Realisering leidt tot verar ming van het aan bossen en oude landbouwgronden rijke landschap. Jo WoutersPR-medewerker PC Noord-Brabant 11

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1994 | | pagina 11