BOEKEN OVER LEIDEN
Een speurtocht langs Leidse boekhandels en contact met een aantal uitgevers
leverde de volgende recente uitgaven over Leiden en omgeving op.
Leidse Historische Reeks
Gevelstenen en gevelreclames
Eind vorig jaar verscheen bij
Uitgeverij Matrijs als deel 8 in de
reeks Kasteel Endegeest; een geschiedenis
van het huis, de tuin en de bewoners
samengesteld door Jan Dróge in
opdracht van de Stichting Kasteel
Endegeest. Het boek werd uitgegeven
ter gelegenheid van de voltooiing van
de restauratie en de opening. Tijdens
de restauratie in de periode 1990-1993
deed de auteur bouwhistorisch onder
zoek, hetgeen tot vele verrassende
inzichten leidde. In de bronnen
wordt het kasteel voor het eerst in
1307 genoemd. Na het vertrek van
Descartes eerste helft 17de eeuw, werd
het gesloopt en een totaal nieuw land
huis kwam er voor in de plaats. De
bouwgeschiedenis vertelt vervolgens
dat er ettelijke veranderingen en
toevoegingen hebben plaats gevonden.
Sedert 1896 is het psychiatrisch
ziekenhuis Endegeest in het complex
ondergebracht.
Het boek bevat vele afbeeldingen,
plattegronden, tekeningen en recon
structietekeningen. Dit deel is helaas
nagenoeg uitverkocht.
'Kasteel Endegeest' telt 85 p.
ISBN 90.5345.035.1 Prijs f24,95.
Kasteel Endegeest kort voor de verbouwing in de
eerste jaren van de 18de eeuw.
Half mei verschijnt als deel 9 in de
Leids Historische Reeks 'De stadspoor
ten van Leiden en stadsbouwmeester
Willem, van der Helm, (ca 1628-1615)
van de hand van lda Wietske
Lambrechtsen-van Essen. Met het slech
ten van de wallen en het functieverlies
zijn in de 19de eeuw vele stadspoorten
afgebroken. De Leidse Morschpoort
en Zijlpoort werden gespaard. Zij
maakten oorspronkelijk deel uit van
een ring van 9 poorten, waarvan 5
werden gebouwd door Willem van der
Helm, Leids stadsbouwmeester van
1664 tot 1671. Behalve de geschiedenis
van de poorten wordt er verteld hoe er
in de 17de eeuw werd aanbesteed en
gebouwd. Bovendien wordt ander
werk van Van der Helm beschreven.
De 'Stadspoorten van Leiden' zal ca
100 blz. tellen. ISBN 90.5345.045.9
Prijs f29,95,- (met korting f24,95,
zie onder)
Tenslotte verschijnt op de Open
Monumentendag 11 september a.s.
als deel 10 in de reeks 'Begraafplaats
Groenesteeg'Groenesteeg is gesticht
ten tijde van de Bataafse Republiek en
een van de oudste begraafplaatsen van
ons land. De huidige inrichting-
dateert uit 1827. De begraafplaats en
aula, ontworpen door Stadsarchitect
Salom,on van de Paaww, worden op dit
moment gerestaureerd. Het boek
behandelt het begraven in Leiden in
het algemeen en op Groenesteeg in
het bijzonder. Behalve aan kunsthisto
rische aspecten wordt ook aandacht
besteed aan de bijzondere flora en
fauna. Het boek telt ca 80 p. Prijs
f 24,95(met korting f 19,95
Heemschudeden kunnen intekenen
op beide exemplaren en deze dan met
korting (incl. porto) ontvangen. Onder
vermelding van de titel aangevuld met
'Heemschut' kunt U het betreffende
bedrag overmaken op giro 42.39.476
t.n.v. Stichting Matrijs. Postbus 670,
3 500 AR Utrecht. U krijgt het boek
direct na verschijnen toegestuurd.
Uiteraard zijn de boeken ook in de
boekhandel te verkrijgen.
De Dienst Bouwen en Wonen van de
gemeente Leiden geeft een eigen
reeks uit genaamd Leids verleden. Als
deel 1 verscheen in 1993 'Op muren en
getimmerten.geschilderde gevelrecla
mes in Leiden.; samengesteld door
Annelies Roovers. De gemeente beoogt
met deze uitgave de belangstelling
voor oude Leidse reclameschilderin
gen verder aan te wakkeren. Als basis
diende een inventarisatie van Bert de
Jonge, waarmee hij in 1979 is begon
nen.
Behalve dat het boekje een inventaris
geeft van nog bestaande reclameschil
deringen wordt de ontwikkeling van
de reclame en ook het overheidsbeleid
belicht, dat in het verleden werd
gevoerd.
Een eerste stap werd gemaakt met
de restauratie van de bekende Miss
Blanche reclame (Hoek Oude Rijn/
Herengracht). Het boekje telt 86 p.
ISBN 90.801395.1.3 Prijs f 15,-.
Het tweede deeltje heeft als titel
'Leiden gebeiteld; gevelstenen binnen
de singels' en werd geschreven door
Annemarie Postma. De deeltjes komen
tot stand in het kader van een samen
werking tussen het stagecoördinaat
van de Rijksuniversiteit Leiden en de
Dienst Bouwen en Wonen.
Gevelstenen vertellen stukjes geschie
denis door de eeuwen heen. In deze
uitgave wordt het verhaal achter de
Leidse stenen aan de hand van
verschillende onderwerpen (textiel,
ambacht, liefdadigheid, mythe en
religie, dagelijks leven) beschreven.
Eerst wordt wat algemene informatie
gegeven: ontstaan, kleurgebruik,
vormen, materialen enz. De gevel
steen deed vooral dienst als plaatsaan
duiding en adres, voordat de huisnum
mering werd ingevoerd. Door de tand
des tijds hebben vele te lijden gehad,
maar een duidelijke kentering is waar
neembaar. Herstelde en vooral
opnieuw gekleurde stenen vallen op
en zijn een sieraad voor de stad. De
verzamelplaats van ontheemde stenen
bevindt zich in het voorportaal van de
Lakenhal. Aan het eind van het boekje
een plattegrond waarop een veertigtal
vindplaatsen is aangegeven.
Leiden, 1993, 110 p.
ISBN 990.801.395.21. Prijs f 15,-.
Komende april verschijnt deel 3, met
als onderwerp 'Jugendstil in Leiden'.
Deel 4 tenslotte verschijnt in septem
ber en heeft als titel 'Het bouwen in het
interbellum'.
De boekjes zijn te verkrijgen in de
plaatselijke boekhandels ofte bestellen
bij de Dienst Bouwen en Wonen te
Leiden.
Dat de gemeente Leiden bijna iedere
gelegenheid aangrijpt voor de uitgave
van een publicatie, geven ook de
volgende uitgaven aan.
'Van Spawijk tot Vreewijk; de geschie
denis van een stadsuitbreiding', door
J. W.M. Vellekoop, B. van den Berg en
J. Brink, dat werd uitgegeven t.g.v
het eerste lustrum van de Leidse
Monumentencommissie in februari
1988. Ter gelegenheid van de Open
Monumentendag in 1990 verscheen
'Kiezen en bouwen; architectuur in
Leiden 1850-1940', door KM.
Ottenheym, P.T.E.E. Rosenbergen
J.W.W. Goudeau. Hierin worden
30 objecten uit betreffende periode
geselecteerd en beschreven.
'Leidsschetsboek; monumenten en
stadsgezichten van de 12 de tot en met
de 20ste eeuw', werd uitgegeven op de
Open Monumentendag in 1992. De
tekeningen zijn van Gercle Klerk en
de bijschriften van Bart Rijsbergen.
Informatie over deze uitgaven kunt
U krijgen bij de Dienst Bouwen en
Wonen, Langegracht 72,
Postbus 9100, 2300 PC Leiden.
Tel 071165165
41
