Spectaculaire behangsel-vondsten
ELOY KOLDEWEIJ
Bij de op dit moment lopende renovatie van het pand Rapenburg 40 te Leiden
zijn enkele zeer bijzondere achttiende eeuwse bedrukte linnen en papieren
behangsels te voorschijn gekomen. Deze behangsels werpen zonder twijfel
een nieuw licht op de achttiende eeuwse inrichting van dit huiswaarvan
de bewoningsgeschiedenis recentelijk uitvoerig is gepubliceerd door Th.H.
Lunsingh Scheurleer, C. W. Fock en A.J. van Dissel in deel Va van het lijvige
boekwerk lHet Rapenburg. Geschiedenis van een Leidse gr ach f (Leiden 1990,
pp. 322-386; zie voorgaande artikel).
Achttiende eeuwse bedrukte linnen
en papieren behangsels zijn uitermate
schaars en de vondst van in totaal maar
liefst vijf verschillende achttiende
eeuwse patronen in één pand is zonder
meer uniek, niet alleen in ons land
maar ook daarbuiten.
Engelse belastingstempels
In dit huis zijn in de kelderkamer,
ook wel de opkamer genoemd, op
een houten wand de restanten van een
papieren behangsel aangetroffen, dat
uit losse aan elkaar geplakte vellen van
ca. 72 x 59 centimeter bestond. Het
heeft een patroon van een zwarte slin
gerende bladrank met vogels op een
groene fond met grijze tussenvelden
en witte stippen, dat stilistisch in het
midden van de 18de eeuw te dateren
is. Door de bewoningsgeschiedenis
van dit huis is deze datum verder te
preciseren tot 175 3in welk jaar
Gualtherius Hondius hiervan eigenaar
werd. Bij afname bleek dat deze vellen
op de achterzijde gestempeld zijn met
twee verschillende Engelse belasting
stempels in de vorm van een gekroonde
spiegelmonogram van George Rex met
de bijschriften 'Paper J' en 'Io Bs BO'.
De Engelse herkomst van dit behang
staat hierdoor vast.
Het linnen behangsel uit 1753groen motief op geel fond. (foto's Eloy Koldeweij).
Engels belastingstempel achterop het papieren
behangsel uit 1753.
Op een zijwand van een bovenvoorka-
mer op de eerste verdieping bevond
zich een geschilderd linnen behangsel
dat eveneens in 1753 te dateren is. Het
heeft een in groen gedrukt patroon
van bloemen en bladeren op een gele
fond. Dit linnen behangsel is de
drager van acht verschillende papieren
behangsels, waarvan de vroegste omst
reeks 1785 en de meest recente uit de
jaren zestig van deze eeuw dateert. Op
het moment dat dit linnen behangsel
met de verschillende behangsels
daarop werd aangetroffen, was het
reeds in stukken en repen van de wand
gescheurd. Hierdoor is dit fraaie
behangsel, dat op zich in goede
toestand verkeert, slechts in brokstuk
ken bewaard gebleven.
Vellen goudleer
In de twee achterkamers op de eerste
verdieping werden tegen het stucwerk
fragmenten van twee verschillende
papieren behangsels aangetroffen.
Ook deze stukken van enkele tiental
len centimeters dateren van omstreeks
1785, in welk jaar het gehele huis
grondig gerenoveerd is. Bij het
aanbrengen van de betengeling in
deze kamers bijna tweehonderd jaar
geleden is het grootste gedeelte van
deze behangsels echter al verloren
gegaan.
Van de behangsels op de begane
grond zijn alleen in de eetkamer
enkele fragmenten van een papieren
behangsel van omstreeks 1830 bewaard
gebleven. Van de behangsels in de
twee grote kamers is niets meer aange
troffen, maar door de stoflijnen op het
stucwerk staat het vast dat daar vellen
goudleer gehangen hebben.
Stichting Historische behangsels
en wanddecoraties
De inmiddels afgenomen behangsels
worden voorlopig bewaard in de
Utrechtse behang-collectie van de
'Stichting Historische Behangsels en
