1939-1940 gerestaureerd met veel
kleine ruitjes in halve kruiskozijnen in
de stijl van A.A. Kok. Het bijzondere
van dit vertederende hofje is de kapel
die nog geheel in middeleeuwse stijl is:
hervorming en beeldenstorm hebben
haar onverlet gelaten. Nieuw is een
grote stenen denneappel, die de pomp
bekroont. Schuin aan de overkant van
het St. Annahofje is het Schachtenhofje
uit 1671 met het roodgekleurde
ingangspaviljoen, een ontwerp van
de al genoemde stadsarchitect Van
der Helm.
Jean Pesijnshof
Nu naar het oudste deel van de stad,
de wijk rondom de St. Pieterskerk.
Daar is, tegenover het plein, op
Kolksteeg21 het deftige Jean
Pesijnshof. Pesijns was een vluchteling
uit Frankrijk die toen zijn enige
dochter tijdens de pestepidemie die
Leiden in 1656 teisterde stierf, besloot
het hofje te stichten. In de voorgevel is
een gedenksteen aangebracht voor de
Engelse predikant is. John Robinson
want op deze plaats woonde destijds
een groep Engelsen die later met
geloofsgenoten uit Engeland naar de
Nieuwe Wereld emigreerde: de
Pilgrim Fathers.
Toegang tot het Van Brouckhovenhofje met de
initialen van de stichters.
De gevelwand eindigt bij een boom
met een bank er om heen. Daarachter
is een donkere dikke deur. Die blijkt
via een lange gang (op de achtergrond
de stadhuistoren!) toegang te geven
tot een idyllisch hofje, genaamd naar
de weldoener, Pieter Gerritsz van der
Speek. Gaat men naast de boom-met-
het-bankje de Nieuwsteeg in, de brug
over dan komt men in de Doezastraat
waar twee hofjes tegenover elkaar
liggen: het St. Jacobshofje en het
Samuel de Zeehofje. Dat laatste is in
het begin van de jaren tachtig geres
taureerd, compleet met fietsenstalling,
was bestemd. Er staat een omstandig
rijm aan de gevel dat begint met Wat
Mildheyt was en is, aan dit ons Sijrn
blijckt..., De doelstelling van het stich
ten van hofjes blijkt ook duidelijk uit
wat er staat op het poorthuis van
Loridans hofje, aan de Oude
Varkensmarkt aan de Westzijde van
het Rapenburg, mi n of meer in het
Rembrandtkwartier:
Die rijk is van geloof en eerlijk van
gemoed
En in zijn ouderdom schroomt van de
arremoet
Werd hier al waer hy vreemd van dese
zorgh verlicht
Nu Pieter Loridan voor hem. dit hofjen
stight.
Als een stralenkrans breidt de beuk zijn takken uit
achter de kapel van het laat-middeleeuwse
St.Annahofje.
Zegsman Stikkelorum: voor ouderen
die slecht ter been zijn is een hofjes-
woning, waar het toilet alleen bereik
baar is via een trap, ongeschikt. Er is
dus in veel hofjes een jongere bevol
king. De stichter van het Samuel de
Zeehofje hield wel van moraliseren
getuige de tekst boven de toegang
binnen: Dus was myn sin, eenyder praat,
nasyn begrip, maersoo t' niet staat, tot uw
genoegen, blijft dan buijten, k' kan met
myn poort, uw mond niet sluyten, 1723.
Van Brouckhovenhofje
In de buurt van de St. Pieterskerk is
nog een mooi hofje, een bezoek meer
dan waard: het Van Brouckhovenhofje
uit 1640. Het heeft een achteruitgang
naar de Schoolsteeg naast het Klein
Sionshof, destijds bedoeld voor
weduwen die achter bleven in het
Groot Sionshof, dat voor echtparen
Het Schachtenhofje aan de Middelstegracht.
Pomp op de binnenplaats van de Meermansburg.
Het hofje dateert uit 1656. De galerij
op de binnenplaats waar eens de was
te drogen hing, herbergt nu fietsen.
We begonnen op de Steenstraat.
Waren we vandaar over de Blauw-
poortsbrug de Haarlemmerstraat
ingelopen dan hadden we al aanstonds
op nr. 50 een hofje aangetroffen, het
St. Stevenshofje. Aan het eind van een
besmeurd steegje is het Groot
Sionshof, stil en verinnerlijkt.
De Meermansburg
Over de Lange Mare langs de
achterkant van de Marekerk bereiken
we de Oude Vest waar de trotse
Meermansburg uit 1681 ligt. Geen
hofje, maar een hof met een voornaam
poortgebouw in classicistische stijl. In
de regentenkamer is tegenwoordig het
Pijpen kabinet. In de toegangshal van
Meermansburg ziet men een bord
met de wapens van de regenten tot
1901. Maar de moderne tijd heeft ook
hier zijn intrede gedaan. Op het publi-
catiebord zijn de notulen aangeplakt
van de vegaderingen van de bewoners
commissie.
J. Th. Balk is free-lance journalist te
Amsterdam en voorzitter van de
Heemschut Persprijs.
15
