Poëtische hofjes achter donkere, dikke
deuren
W&BBÊÊBË
Zom,aar een donkere deur in een onbeduidende gevel aan de drukke Leidse
Steenstraat, vol van het va-et-vient van voetgangers. Wie naar binnen gaat
komt in een donkere gang, met veertien postkastjes langs de zijmuur en veel
fietsen. Maar aan het eind schittert het zonlicht tegen de witgesausde gevels
van de huisjes van het hofje, het St. Salvatorhof uit 1639.
J. TH.BALK
Het Bethlehemshofje aan het Levendaal (foto's J.Th.Balk)
Bouwkundige bijzonderheid: boven-de
rechthoekige ramen zijn spitse bogen
in het metselwerk. Een kat sluipt over
het pad, een ander warmt zich in de
vensterbank. Wondermooi steekt
tegen het helle wit van de muur een
vuurdoorn af met duizenden rode
besjes. 'Straks zorgen we weer voor de
bloemen', vertelt een bewoonster. Het
zwaardere werk in het hofje geschiedt
door de beheerder, de Stichting
Leidse Studentenhuisvesting. Die
Stichting beheert zes van de 35 - of
zijn heter 36? - hofjes in de stad.
DeTevelingshof
Vijfendertig? Keuze genoeg voor
de wandelaar. VW Leiden
(Stationsplein) heeft een boekje
samengesteld 'Langs Leidse hofjes'
(met naast de Nederlandse ook tekst
in het Engels), waarin een wandeling
is uitgestippeld langs belangwekkende
hofjes. Een aantal gegevens uit dit
boekje is in dit artikel verwerkt. Op
een kaartje staan alle hofjes aangege
ven, ook al voert de wandeling er niet
langs. En zo vinden we de niet
14
beschreven Tevelingshof uit 1666 in
het uiterste zuidoostelijke hoekje van
de oude stad, aan het einde van het
Levendaal. Een zeer opmerkelijk hofje
dat uit een goedgevulde beurs werd
gebouwd op de hoek van de toen nog
niet gedempte 4e Binnenvestgracht.
Bouwmeester was Willem van der
Helm, die in 1662 werd benoemd tot
stadsarchitect en die een aantal stads
poorten bouwde waarvan thans de
Zijlpoort (1667) en de Morspoort
(1669) gelukkig nog altijd tot de
Leidse monumenten kunnen worden
gerekend. De Tevelingshof, die een
voorname allure uitstraalt, is gebouwd
op een ruitvormig grondvlak. Die
ruitvorm is terug te vinden in de hoek
woningen, in de pomp op de binnen
plaats, in de putdeksels maar ook in de
marmeren tegels in een zwart-wit
patroon op de vloer van het poortge
bouw. Een restauratie werd in 1979
voltooid. De rentmeester van het
Tevelingshof, de heer N.G.
Stikkelorum, werkzaam bij de techni
sche dienst van de Stichting Leidse
Studentenhuisvesting, vertelde ons dat
■fWhEN
Cartouche van het Eva van Hogeveenhofje aan de
Doelengracht.
de huren na restauratie op f 435,
werden vastgesteld; de huur bedraagt
thans 450 gulden. Deze winter en dit
voorjaar worden de muren opnieuw
gevoegd - dat geeft het hofje een
levendig en pittig aanzien.
Niet zo heel ver van dit hofje is
aan het Levendaal 107-111 achter
een doffe gevel een hofje met kleine
woninkjes met kruiskozijnen. Dit
Bethlehemshofje werd in 1660
gesticht als Vlaams-Doopsgezind
hofje.
St. Annahofje
Aan de overkant van de Nieuwe
Rijn, niet ver van de majestueuze
Hooglandse kerk is, aan de
Middelste Gracht het middeleeuwse
St. Annahofje, het Aalmoeshuis. Het
dateert uit 1492 en is in de jaren
Detail van het poortgebouw van het markante
Tevelingshofje.