Urineren tegen monumenten
m.
Monumenten en excrementen (I)
't' is niet te geleuve tegen onze kathedraal'
Paniek in de regionale dagbladen en de plaatselijke politiek. De Waag en de
Oude Kerk in Amsterdam, de Haagse Sintjacobskerk, de Sintjanskathedraal
in Den Bosch en de Groningse Martinitoren worden bijkans omver geplast. Het
urinerende uitgaanspubliek in de Nederlandse binnensteden zou een bedreiging
vormen voor het culturele erfgoed.
W
BR
'è&XZ.*
Vooral in Den Bosch gaat het om een
kwestie van de eerste orde. Rond
carnaval werd er in het Brabants
Dagblad bijna dagelijks over bericht.
Er zouden in de kerkmuren gaten tot
twintig centimeter diep zijn geplast.
Verontwaardigde burgers bestookten
de regionale bladen met ingezonden
brieven ('gebrek aan respectvoor
cultuurgoed, burgerzin en religieuze
waarden'). Anderen namen het luchti
ger op en wijdden een carnavalskraker
aan het probleem ('t is niet te geleuve
tegen onze kathedraal'). In de
gemeenteraad brak een hevig debat uit
over de vraag of er we of geen hekken
rond de kerk moesten komen om de
plassers af te schrikken.
Volgens de heer L.J.A.R. van der
Klugt, steenexpert bij TNO-bouw,
kan urine op steen twee effecten
hebben. In de eerste plaats een witte
uitslag, die in de bouw salpeter wordt
genoemd. Bovendien kan het keuken
zout (natriumchloride) in de urine
worden omgezet in natriumsulfaat.
Dit zout vormt kristallen met een
sterk eroderende werking. Afhankelijk
van de diepte van de aantasting kan de
steen verpulveren of schilfers loslaten.
Een speurtochtje door het Amsterdam
Historisch Archief leidt tot de conclu
sie dat urineren op straat moeilijk kan
worden gezien als een typisch produkt
van hedendaagse normvervaging. Op
12 december 1557 al wordt in
Amsterdam wateren op openbare weg
strafbaar gesteld 'dit all op pene van
XXX stuijvers'. Het besef dat urine
metselwerk aantast lijkt zelfs nog
ouder. Op 17 september 1481 stelde
het stadsbestuur een verordening in
werking die betrekking had op het in
goede staat houden van de stadswal
len. Volgens een van de bepalingen
was het verboden 'op die veste off an
die muren van der stede zijn gevoegh
dair of air op te doen'. Het heeft
FANTVOOGD
sagcste,,,,
De Amsterdamse Oude Kerk, eeuwenoud onbe
doeld urinoir (tekening R. Vinkeles, 1741 -1816,
Atlas Gem, Archiefdienst).
Al in 1557 strafbaar
24
