Een wandeling langs een verdwenen
grens
In Beek-Ubbergen wordt geschiedenis gemaakt
De landelijke Heemschutdag voert dit jaar naar de Gelderse Poort. Reden
genoeg om van te voren op verkenning te gaan. Het reisdoel is het dorpje Beek
in de gemeente Ubbergen, fraai gelegen aan de zuidelijke rand van de
Gelderse Poort.
Beek ligt op de noostoostelijke flank van de stuwwal Nijmegen-Kleve. Hier
wordt de stuwwal aangesneden door de Rijnop zoek naar een uitrweg naar
zee: vandaar de naam Gelderse Poort. Vanaf Beek voeren de wegen steil
omhoog, richting de heuvelachtige bosgebieden bovenop de stuwwal van de
Heilige Land Stichting en van Berg en Dal.
MATH BERKERS
Grenscorrectie
Een stukje van dit bos, de Duivelsberg
en de Wijlerberg, in totaal zo'n 2 a 3
km2, was vroeger Duits grondgebied.
Bij de grenscorrectie van 1949 is dit
deel van Duitsland bij Nederland en
dus bij de gemeente Ubbergen
gevoegd.
Enkele jaren geleden is door de
Stichting tot behoud van Monument
en Landschap in de gemeente
Ubbergen een rapportje uitgegeven
met een uitputtende beschrijving van
de nog overgebleven grenspalen van
de voormalige grens. Met dit boekje in
de hand verkende ik de oude loop van
dit verdwenen stukje grens.
Grenspalen
De gecorrigeerde grens loopt van
grenspaal nummer 630 tot grenspaal
nummer 642. De hoofdpalen, die
meestal te vinden zijn op markante
punten of op plaatsen waar de grens
duidelijk van richting verandert, zijn
in dit gebied op twee na allemaal verd
wenen. Van de hulppalen- dit moeten
er grof geschat zo'n zestig geweest
zijn- is een twintigtal blijven staan.
Voor het markeren van de nieuwe
grens is vanzelfsprekend, we zijn dan
ergens in de jaren vijftig, gebruik
gemaakt van de oude grenspalen.
Maar ook later hebben nog veel palen
moeten wijken voor de aanleg van
wegen, de verbreding van trottoirs of
gewoon omdat ze in de weg stonden.
De auteur van het boekje, de heer
P.M.J. van Hoojf, heeft zelfs nog enkele
palen waai van gedacht werd dat ze
voorgoed verdwenen zouden zijn,
teruggevonden. Deze palen waren
geheel overwoekerd door planten en
soms zelfs onder de grond verdwenen.
Voormalige douanehuisje in Beek-Ubbergen
(foto's Math Berkers).
Archiefonderzoek gecombineerd met
naarstig prikken langs de grens hebben
uiteindelijk hun vruchten afgeworpen.
Paal nu in de tuin
Van Hooff beschrijft over grenspaal
630-VII nog een aardige anekdote.
Paal 630-VII werd in de Tweede
Wereldoorlog door een tank geraakt
en belandde daarna ergens in een hoek
van een boomgaard. Het verhaal gaat
dat deze paal daar ruim 40 jaar heeft
gelegen. Enkele jaren geleden is hij
meegenomen door een groepje doua
neambtenaren die hiermee een passend
geschenk dachten te hebben voor een
collega die afscheid nam. Paal 630-VII
staat, als het goed is, nu te pronken in
de tuin van deze voormalige douanier.
Hoeveel grenspalen zullen het afgelo-
Oude grenspaal in Beek-Ubbergen.
pen jaar om deze reden verdwenen
zijn?
De palen 635-VIII en 635-XVzouden
volgens Van Hooff te vinden moeten
zijn op een opslagplaats naast een
hotel. En ja hoor, de beide palen lagen
precies zoals beschreven in een verlo
ren hoekje op de grond.
Herplaatsing
De voormalige grens volgt ongeveer
de loop van de straten de Oude Kleefse
Baan, het Keteldal en de Rijksstraat
weg. Wie schetst mijn verbazing, als
ik zie hoe op de hoek van de Rijks
straatweg en het Keteldal fier hoofd-
paal nummer 63 5 te pronken staat,
terwijl paal 63 5 volgens de opname
van Van Hooff al lang verdwenen was.
10
