Belangen landschap, natuur en
landbouw integraal afwegen
Interview met staatssecretaris drs. J.D. Gabor van Natuurbeheer
Heemschut is een bekend tijdschrift voor staatssecretaris drs. J.D. Gabor van
Natuurbeheer. Uw blad zie ik altijd met veel plezier. Het ziet er fraai uit en
het wordt deskundig geschrevenzegt hij na afloop van het interview, dat wij
met hem hadden over zijn Structuurschema Groene Ruimte en de Nota
Landschap die daar aan voorafging.
ABELE REITSMA
Het landschap is de laatste decennia in veel
opzichten achteruit gegaan. Uw nota's
erkennen dit probleem. Gaat u die
achteruitgang een halt toeroepen?
Misschien mag ik beginnen te zeggen
dat het landschap zoals dat voor ons
verschijnt in de loop der tijd zowel
door de mens als door de natuur
gevormd is en onderhevig is aan
voortdurende verandering. Dat hoeft
nog niet een achteruitgang te beteke
nen, maar ik erken wel dat van
verschillende kanten, vanuit de econo
mie, de infrastructuur, de woning
bouw, natuurlijk voortdurend aansla
gen worden gedaan op het landschap
zoals wij dat kennen.
Eigenlijk is mijn bedoeling om op een
vrij evenwichtige wijze zowel de land
bouwbelangen, als de natuurbelangen,
als de landschapsbelangen afgewogen
in de richting van een duurzame bena
dering te krijgen. Ik heb dus niet de
illusie dat dit allemaal op zeer korte
termijn in toverslag te veranderen zou
zijn. Dat is niet zo. Maar telkens als
bepaalde projecten worden uitge
voerd, dan hebben we de kans om
te zien wat we kunnen doen om die
duurzaamheid, waarbij ook land
schapselementen een grote rol spelen,
in te bouwen. Maar we moeten wel
respecteren dat er sprake is van een
voortdurende verandering. Binnen dat
kader kunnen we met de kansen van
vandaag toch wel sturend optreden.
Prioriteit
Veel overheden hebben te maken met het
landschap. Voelt u zich primair verant
woordelijk voor het integrale landschaps-
beleid of voelt u zich primair verantwoor
delijk voor de aspecten van landbouw en
natuur, evenals bosbouw, tuinbouw en
bollenteelt?
Het is juist dat veel departementen bij
de zaak betrokken zijn. Wij hebben
door het uitbrengen van de Nota
Landschap aangegeven dat wij daarin
een zekere coördinerende rol wensen
te spelen en de ontwikkelingen nauw
lettend in de gaten willen houden en
ook in zekere zin wensen te sturen.
Dus wij hebben een grote verantwoor
delijkheid daarbij. Het komt er op aan
om in een bepaald gebied te bezien
wat de afweging moet zijn en wélk
onderdeel van het beleid - daaronder
vallen ook landschaps-, bos-, recre
atie-, landbouw- en natuurbeleid - in
wélke samenhang met andere onder
delen eventueel prioriteit dient te
krijgen. Dus een sterk gebiedsgerichte
benadering: kijken naar de potenties
van het gebied en daarbij de afweging
maken. De ene keer zal bet een grote
prioriteit zijn voor bijvoorbeeld
natuurontwikkeling, zoals bij strategi
sche groenprojecten. De andere keer
zal het een prioriteit zijn - zoals met
name in waardevolle cultuurland
schappen - voor de landbouw met een
sterke kans voor landschapsontwikke
ling. Neem bijvoorbeeld Midden-
Brabant of de Rrimpenerwaard. Een
algemeen antwoord kan ik dus niet
geven, in de zin van wat heeft bij u de
absolute prioriteit. Het hangt af van
het gebied.
U wilt de randvoorwaarden scheppen voor
die integrale afweging?
Ja, duidelijk. Dat is ook sedert enkele
jaren het uitgangspunt op het departe
ment, om vooral te zorgen dat de
verschillende beleidsterreinen die
separaat en op zichzelf helder kunnen
opereren, in onderlinge samenhang
worden gebracht om een stukje
integratie en een betere kwaliteit
te krijgen.
Beschermen
Nu wordt veel gesproken over het 'maken'
''vormgevenof'ontwikkelenvan een
landschap. Vindt u dit een overheidstaak,
die gedeeltelijk in de plaats kan komen
van het beschermen van de aanwezige
kwaliteiten?
Ik denk dat wij vandaag het inzicht
hebben dat beschermen van waarden
heel belangrijk is - daar moeten we
vooral mee doorgaan, dat is buiten
discussie - maar dat we naast die
Staatssecretaris drs.J.D.Gabor van Natuurbeheer
beschermingstaak ook een ontwikke
lingstaak hebben. Er is zoveel verloren
gegaan en zoveel achteruitgang te
betreuren op het punt van natuurbe
leid, datje met puur beschermen er
niet meer komt. Je dient ook met
nieuwe kwaliteiten het geheel te
versterken. Beschermen alleen zou
ons op een minimale positie terug
werpen. Daarom moeten we ook meer
doen dan alleen beschermen. Het
komt niet in de plaats van. Je moet
gelijktijdig beide elementen sterk voor
ogen houden en naast de bescherming,
van traditie uit gezien, ook nieuwe
elementen toevoegen aan het geheel.
Dat zijn beide zaken die èn-èn, gelijk
tijdig moeten worden gedaan. Ik vind
ook dat dat heel belangrijk is.
Of het ook een overheidstaak is? Heel
duidelijk wel, omdat wij te maken
hebben met zaken die van alle kanten
bedreigd worden. Noch de natuur,
noch het landschapselement kan zich
zelf verdedigen. Dus de overheid dient
dan daarvoor in de plaats te treden om
in ieder geval dat algemene belang te
verdedigen en veilig te stellen. Anders
gaat de versnippering door, anders
gaat de kwaliteit die we hebben
achteruit.
Grootschalig
Natuurontwikkelingsprojecten zijn vaak
grootschalig. Bepaalde juncties worden
geconcentreerd in bepaalde gebieden. De
aanwezige cultuurhistorische kwaliteiten
kenm.erken zich echter door een kleinscha
lige structuur, een weefsel dat zich moei
lijk laat concentreren. Ziet u mogelijkhe
den om, hierbij toch recht te doen aan
cultuurhistorische waarden?
De natuurontwikkelingsprojecten
hebben tot doel om ervoor te zorgen
dat een stukje stabiliteit wordt
herwonnen in de ecologische hoofd-
5
