Restauratie Fort Kijkduin begonnen
Op dit ogenblik is het alweer bijna vijf jaar geleden dat enkele inwoners van
Den Helderde koppen bij elkaar staken om zich te beraden over de toekomst
van de stelling Den Helder en met name van het meest in het oog lopende
onderdeel daarvan, het fort Kijkduin. Onlangs werden hun inzet en
enthousiasme beloond met het toekennen van subsidie door een hele rij
overheden. De eerste fase van de restauratie van het fort Kijkduin is van start
gegaan.
LEO VAN DER MEULE
De Stichting Stelling Den Helder werd
op 5 juli 1989 opgericht teneinde de
om Den Helder gelegen vestingwer
ken te redden en van een nieuwe, liefst
financieel dekkende, bestemming te
voorzien. Daar niemand zich er over
leek te ontfermen vroeg het fort
Kijkduin, een van de vier forten in de
stelling, het eerst en het meest om
aandacht. De stichting kocht de
Stelling van de gemeente Den Helder,
die het weer had verworven via de
dienst der Domeinen. Het fort is
geheel in metselwerk gebouwd in
de Franse tijd, maar deed ook dienst
tijdens de eerste en tweede wereldoor
log. Uit 1897 dateert de gietstalen
uitkijk-koepel, rustend op een uit één
stuk gegoten plaat van 2 5.000 kilo,
uniek in Nederland. Tijdens de Duitse
bezetting werd Kijkduin eerst inge
pakt in een dikke laag zand waarover-
heen een mantel van zwaar gewapend
beton werd geplaatst. Hierdoor
werden het vochttransport en het
verdampingsproces in ht oude metsel
werk verstoord en werd de oude
constructie te zwaar belast. Het
gevolg: Kijkduin begon scheuren te
vertonen en werd van binnen erg
Fort Kijkduin (foto Mediafoto Den Helder, R. van
Beekhoven)
vochtig. Een groep prutste er aan
auto's, waterrecreanten vonden er een
winterberging voor hun bootjes.
Verder was Kijkduin een ongure,
betonnen puist die van verre het
aanzien van de zeereep en van het
dichtbij gelegen walvisvaardersdorpje
Huisduinen bepaalde.
Drie plannen
Twee ondernemers, beiden ingezete
nen van Den Helder, presenteerden
achtereenvolgens een plan voor deze
'toplocatie'. Het eerste behelsde, na
verwijdering van de betonnen schil, de
bouw van een appartementengebouw
van vier verdiepingen op het fort. Het
tweede was aanmerkelijk ingetogener
en kwam neer op het vervangen van de
stalen koepel door een cirkelvormig
restaurant. In beide plannen, het moet
vermeld, bleef het eigenlijke napole
ontische bouwwerk ongedeerd en kon
men de historische bouwmassa voor
van alles en nog wat blijven gebruiken.
Maar of dit nu de ideale aanpak was.
De reeds genoemde inwoners vonden
van niet en kwamen met een derde
plan dat zich al gauw in de belangstel
ling van gemeente, provincie, rijk
(Rijksdienst voor de Monumenten
zorg èn Ministerie van Defensie, toen
nog eigenaar van Kijkduin) en de
Helderse bevolking mocht verheugen.
Restaurant
Het plan kwam kort weergegeven
hierop neer: vervanging van de beton
nen kap door een veel lichtere, en
dunnere, schil en onderbrenging van
een restaurant in de daardoor vrijge
komen ruimte, beneden in het fort een
ruimte voor een zee-aquarium en
exposities. Het (exploitatie)mes snijdt
hier aan twee kanten: wat nu nog zand
en beton is gaat geld opleveren terwijl
het inmiddels ook al weer historische
silhouet van het fort behouden blijft.
Het fort in zijn geheel blijft zo een
waardig onderdeel van de stelling en
de zogenaamde Napoleon-route en
een versterking, op vredelievende
wijze, van het toeristische pakket van
Den Helder.
Het stichtingsbestuur roemt de
samenwerking met de Rijksdienst,
maar ook met de gemeente - de
burgemeester aanvaardde grif het
beschermheerschap - provincie en
defensie: de genie uit Weesp heeft om
niet als proefproject de betonnen kap
verwijderd. Een bestuur evenwel dat
zelf met bezems, kruiwagens en vuil
niszakken gewapend Kijkduin intrekt
om de krocht voor bezichtiging
geschikt te maken roept een dergelijke
welwillende houding ook op. Zo moet
het mogelijk zijn de tweede fase van
het project van de grond te krijgen:
het uitdiepen van de droge gracht en
weer opbouwen van de beide bastions.
Totale kosten van eerste en tweede
fase: 17 miljoen, tijdsduur zo'n tien
jaar. Er zal ongetwijfeld nog veel
water door het Marsdiep stromen voor
het zover is. Is alles eenmaal in kannen
en kruiken dan kan Kijkduin de
zoveelste invasie, nu gewapend met
camera's en chequebooks, met
vertrouwen tegemoet zien.
29
