Trappen in het landschap
Archeologische wandelingen
GERTRUDIS OFFENBERG
Een TRAP is een Toeristisch Recreatief Archeologisch Project.
TRAP's zijn bedacht door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek (ROB) in Amersfoort en bedoeld voor u en mij.
Een empirisch onderzoekje naar archeologische routes.
Ilnfrdsa &V-*0#£
Grafheuvelroute
'Kunstmatige' grafheuvel bij Amerongen.
Leersum
22
afijÊlfetf -> y'
r\'< V-k, ff
Cultuurhistorisch toerisme rukt op en
de markt wordt overspoeld met velerlei
recreatieve èn leerzame tochten, die
niet alleen langs de verborgen schoon
heden, maar ook oudheden van ons
land leiden. Om daar op in te spelen
heeft de ROB die TRAP's bedacht:
voet- en fietstochten door ons rijke
verleden.
Eerst wordt een gebied geïnventari
seerd op archeologische monumenten.
Daarna kijkt de ROB welke daarvan
geschikt zijn om in een route te
worden opgenomen. Vervolgens
worden die archeologische monumen
ten 'ontsloten': wij zouden zeggen
'gerestaureerd'. Tekstborden geven
inlichtingen over aard, ouderdom,
de cultuur waartoe een monument
behoort en zijn eventuele relatie tot
het landschap. Tenslotte moeten
brochures, folders en gidsjes die borde
ninformatie aanvullen. Soms is er dan
nog een extra aanvulling in informa
tie- of bezoekerscentra.
Wij hebben voor u zo'n TRAP
gelopen. En omdat Heemschut een
landelijk periodiek is, kozen wij voor
een centraal gelegen voorbeeld: TRAP
Utrechtse Heuvelrug.
Het gidsje van H.f.Reusink, Leersum,
grafheuvels op de Zuilensteinsche
Kop, dat hierbij hoort (deel 11 van
Archeologische monumenten in Nederland)
bevat een uitslaande kaart met de
Grafheuvelroute Utrechtse heuvelrug
en daar staat:
"De route begint tussen Doorn en
Leersum bij de ingang van de bos-
wachterij 'Leersum' en voert langs
ongeveer 50 grafheuvels. De heuvels
zijn in 1982, 1986 en 1987 gerestau
reerd door de ROB. Ze dateren over
wegend uit de Midden- en Late
Bronstijd en zijn meer dan 2800 jaar
oud. U wandelt over de Utrechtse
heuvelrug door het gebied waar in
het Neolithicum, de Bronstijd en de
Ijzertijd mensen woonden. De graf
heuvels herinneren hier nog aan. Ze
werden op hogere punten in het
terrein opgeworpen en moeten samen
met de nabij gelegen nederzettingen
in het zich toen ontwikkelende heide
landschap reeds van verre zichtbaar
zijn geweest. De grafheuvels zijn
vooral nog van belangvoor de archeo
loog. Toekomstig onderzoek van de
heuvels zal leren wanneer en hoe deze
zijn opgeworpen, in welk milieu en
wie en hoe er begraven werd. Het is
niet onmogelijk dat zich rondom
sommige heuvels paalkransen of
ringsloten bevonden, zodat het echte
grafmonumenten waren. Om al deze
zaken te kunnen onderzoeken zijn ze
beschermd als archeologische monu
menten. De circa 22 km lange route
kan ook, zoals de kaart aangeeft, in
gedeelten worden gelopen of worden
gefietst".
Wij kiezen voor het wandelen van een
gedeelte, omdat dit artikel anders te
lang wordt, en starten in Leersum. Bij
de VW aan de Rijksstraatweg kopen
wij een kaart van de Utrechtse
Heuvelrug, één van de vele die
Staatsbosbeheer uitgeeft. Er bestaan
ook nog aparte kaartjes van gemar
keerde wandelroutes in verschillende
lengtes, variërend van 1.5 tot 7 km.
Wij willen graag de zes grafheuvels op
de Zuilensteinsche Kop bezoeken en
dat kan op diverse manieren. Onze
keuze is in Leersum even voorbij de
VW afslaan bij de N.H.kerk en de
Scherpenzeelseweg afrijden tot aan
het parkeerterrein van restaurant De
Heuvelrug. Na een paar minuten is er
een bospad aan onze rechterhand en
als we dat aflopen tot aan een splitsing,
hebben we nog steeds geen grafheuvel
gezien. Ontmoedigd keren we om,
maar een 'autochtoonse' wandelaar
legt ons uit, dat wij nog dertig meter
verder hadden moeten lopen voorbij
de wegsplitsing. Verheugd keren we
weer om en daar liggen zes grafheu
vels, direct langs het bospad. Het late
namiddaglicht strijkt over de ronde
