Nieuwbouw in historische omgeving
Conclusies
Langgewenst, Groest, Laanstraat
Op excursie met raadsleden
Laatst genoemde panden staan nog
verpauperd aan de zuidwand van de
Kerkbrink naast een al lang bestaand
'gat'. Voor de invulling van deze wand
van het centrale plein van Hilversum
hebben beide historische instellingen
aan Paul van Vliet, architect BNA te
Loosdrecht en technisch adviseur van
Heemschut, verzocht een discussie-
prent te maken, waarbij de genoemde
historische bebouwing behouden blijft
(zie afbeelding). In de vorm van een
aquarel is deze prent aangeboden aan
burgemeester en wethouders. Bij de
besluitvorming over het binnenstads
plan op 23/24 december 1992 kreeg
deze prent algemene steun van de
gemeenteraad.
Een tweede punt van zorg werd inge
geven door het feit dat het merendeel
van de nieuwbouwplannen bestond uit
afgeronde, gesloten gevelwanden,
terwijl het centrum van Hilversum
zich kenmerkt door een grillig straten-
patroon en schots en scheef staande,
hoekige rooilijnen. Deze vanouds
positief gewaardeerde rommeligheid
is echter zeer kwetsbaar wanneer
verpaupering toeslaat. Esthetische
overwegingen gaan dan de doorslag
geven zoals afgeronde rooilijnen en
'mooie' gevelopbouw. De historische
instellingen hebben te letten op
respect voor de historische bebouwing
en een harmonieuze inpassing daarbij.'
In het februari-nummer van
Heemschut noemt Mertens dat: 'oud
en nieuw met elkaar verzoenen' en
'nieuwe ontwikkelingen enten op
elementen die ons zijn overgeleverd'.
De historische instellingen hebben
aangedrongen op een architectuurdis
cussie over uitgangspunten en rand
voorwaarden voor nieuwbouw in een
historische omgeving en daarbij de
eerder vermelde nota van Bond
Heemschut onder de aandacht van het
gemeentebestuur gebracht. Ook de
gemeenteraad heeft de architectuur
discussie een hoge prioriteit gegeven:
er komt een stadsgesprek hierover,
waarin ook de historische instellingen
zullen participeren.
- Het centrum van Hilversum heeft
- ook naar het oordeel van de plaat
selijke monumentencommissie -
veel waardevolle cultuurhistorische
bebouwing, maar weinig van bijzon
dere architectonische kwaliteit.
- Nieuwbouw wordt ten onrechte in
eerste instantie beoordeeld op esthe
tische en niet op historische overwe
gingen.
- Er is van het oude gemengd agrari
sche- en nijverheidsdorp nog veel te
behouden maar dat vereist naast het
herstel van dit oude een zorgvuldige
inpassing van nieuwe bebouwing.
- De discussie over deze nieuwe
bebouwing wordt extra verzwaard.
Er is niet alleen sprake van een
discussie die ook elders bekend is,
namelijk mag deze nieuwbouw al
dan niet opvallend zijn, maar er
moeten ook andere vragen beant
woord worden: Hoe ga je om met
cultuurhistorische waardevolle
bebouwing zonder dat daaraan hoge
architectonische kwaliteit behoeft te
worden toegekend? Hoe breng je
een goed evenwicht tot stand tussen
dorpse en stedelijke elementen,
waaraan Hilversum zijn karakter
ondeent?
Een uitdaging voor architecten
derhalve. Alvorens zij een opdracht
aanvaarden dienen zij zich goed te
vergewissen van dit specifieke
Hilversumse karakter. Nu er een
belangrijke voorwaarde is vervuld
door het centrum verkeersluw te
maken, moet er een aantrekkelijk
verblijfsklimaat door middel van
architectuur en straatinrichting te
creëren zijn.
Drs. F.F.M. Repko is bestuurslid van
'Albertus Perk' en lid van de PC
Heemschut Noord-Holland.
Zulke namen verzint alleen het verle
den. We komen ze als straataandui
ding tegen op een wandeling in
Hilversum. Ongetwijfeld alle drie
geënt op de geschiedenis van deze
verstedelijkte plattelandsgemeente.
Een geschiedenis die bestudeerd, vast
gelegd èn beschermd wordt door de
Hilversumse Historische Kring
'Albertus Perk'.
'Albertus Perk' (AP) is in 1975 voort
gekomen uit de regionale historische
vereniging 'Tussen Vecht en Eem'.
Er ontstonden in het Gooi nog meer
plaatselijke verenigingen. Deze loten
aan de Vecht- en Eem-stam houden
onderling nog altijd contact. Dat blijkt
bijvoorbeeld uit de vaste rubriek 'Wat
anderen doen' in het blad van AP dat
naar de toepasselijke naam 'Eigen
Perk' luistert. Dat blad mag gezien
worden. Artikelen zijn goed geschre
ven en geredigeerd. Er staan fraaie
illustraties in en iemand die zelf nog
verder wil speuren heeft houvast aan
noten en literatuurvermeldingen.
De inhoud geeft verder een goede
doorsnede van het vele waarmee AP
zich zoal bezighoudt: Vooraanstaande
bewoners van dorp en omgeving, de
huizen waar ze in woonden en natuur
lijk al te voortvarende plannen van het
gemeentebestuur met de oude dorps
kern. Voorts treft de lezer verslagen
van ledenavonden en excursies,
aankondigingen en worden symposia
besproken, waar een afvaardiging van
AP naar toe is geweest. De pagina's
bruisen van activiteit, geheel in de
geest van de man waarnaar de
Hilversumse Historische Kring
vernoemd is. Albertus Perk was een
rasechte negentiende-eeuwse nota
bele. Hij was notaris en kende uit
hoofde van zijn beroep erg veel
mensen. Die contacten wendde hij aan
ten eigen voordele maar minstens zo
vaak ten bate van de samenleving waar
hij deel van uitmaakte. Zijn grote
passie was de archeologie en hij
bedreef deze wetenschap als amateur
op verbluffend hoog niveau. Drs. Jan
Lamme, eindredacteur van 'Eigen
Perk', vertelt hoe je bijna geen instel-
lings- of verenigingsarchief uit het
Gooi vóór 1850 kunt doorspitten of je
komt wel ergens de naam Albertus
Perk tegen. Dat veronderstelt zeker
een talent om samen te werken, een
zekere beminnelijkheid. Ook hierin
handelt AP in de geest van de gravende
notaris. Dit valt goed in de smaak bij
de Hilversumse bevolking; zo'n 700
leden zijn daarvan het bewijs. De om
gang met andere verenigingen in de
regio noemden we al. Dicht bij huis, in
Hilversum zelf trekt men vaak geza
menlijk met 'Hilversum Pas Op' ten
strijde tegen onverantwoorde sloop en
dito nieuwbouw. Deze zusterorganisa
tie zet zich in voor het behoud van
historisch of architectonisch belang
rijke gebouwen in Hilversum. Dat
gebeurt soms door ze te verwerven en
op te knappen maar ook wel door het
aandragen van werkbare alternatieven
voor het gemeentebestuur.
Met politici en bestuurders gaat AP
om zoals het een heer van stand
betaamt. Men gaat het gesprek aan en
deinst er niet voor terug met wethou
ders en raadsleden op excursie te gaan
om hen op de waarde van het
Hilversumse eigene te wijzen. Een
dienstverlening waar de politiek dank
baar gebruik van maakt! De band met
Heemschut is ook niet van vandaag of
gisteren maar heel direct. Voorzitter
Fred Repko van AP was jarenlang lid
van onze provinciale commissie
Noord-Holland. Elders in dit nummer
licht hij de verontrusting toe, die
binnen de AP-kring is ontstaan naar
aanleiding van het zogeheten binnen
stadsplan. De Hilversumse Historische
Kring kan er in ieder geval van op aan,
dat die zorg binnen de Bond gedeeld
wordt en ook dat Heemschut niet zal
aarzelen aan ongewenste ontwikkelin
gen binnen Hilversum paal en perk te
stellen.
Leo van derMeule
27
