Snel restauratie Noorderkerk
Boerderij 'Klein Rijswijk' aan de achterzijde.
adviesbureau gaat versneld de
gemeentelijke monumenteninventari
satie afmaken.
Monumentenzorg in een kleine
gemeente kent zo zijn specifieke
problemen. 'Regelmatig loop je rond
met een dubbele pet: dit maakt een
zuivere belangenafweging wel eens
moeilijk', verzucht Verhaaf. 'Ik vind
het daarom ook niet erg dat ik het
secretariaat van de Monumenten
commissie heb kunnen overdragen
aan mijn collega Jan Kniest'
En dan komen we bij misschien wel
het grootste knelpunt voor een kleine
gemeente, de verdeling van de restau-
ratiegelden. Duiven krijgt per jaar
40.000 toegekend. Een gemeente
mag maximaal zeven jaarbudgetten
opsparen, te weinig dus om een grote
restauratie te financieren. Dit is extra
pijnlijk omdat meerdere eigenaren van
rijksmonumenten serieuze restauratie
plannen hebben.
Overheid verzuimt financiering
Uit het stads- en dorpsvernieuwings
fonds reserveert de gemeente 20%
voor het gemeentelijke monumenten
beleid. Dit geld wordt nadrukkelijk
niet gebruikt voor de restauratie van
rijksmonumenten. Verhaaf: 'De
decentralisatie van het monumenten
beleid is alleen een overheveling van
bevoegdheden geweest. De overheid
heeft verzuimd om ook te zorgen voor
een goede financiering. Het is niet aan
de gemeente om hier voor op te
draaien.'
Goed, dit standpunt is te respecteren.
Maar het gevolg is natuurlijk wel dat
de restauratie van Die Magerhorst
hierdoor misschien wordt afgeblazen,
de eigenaar vindt dat de gemeente ook
moet meebetalen. Verhaafs antwoord
is ook hier heel pragmatisch: 'Ik
noemde in het begin van ons gesprek
al de noodzaak van een goede belan
genafweging. Ik zou me dan ook niet
verbazen als de politiek in dit geval
overstag gaat.'
Onwillige eigenaren vind je ook in
kleinere gemeenten. Het rijksmonu
ment Loowaard, een lóde-eeuwse
havezathe met een heel interessante
bouwgeschiedenis, verkeert in slechte
staat en een restauratie valt op korte
termijn niet te verwachten. De
gemeente is hierover in gesprek
geweest met de eigenaar. 'Jullie jaar
budgetten zijn wel aardig, maar daar
kunnen niet eens de steigers van opge
bouwd worden', zo diende de eigenaar
de gemeente van repliek. Verhaaf kan
hem niet eens ongelijk geven. 'We
hebben maar niet al te veel aangedron
gen, want stel, je krijgt zo iemand
inderdaad over de streep getrokken,
dan zul je hem toch moeten teleurstel
len met de mededeling dat er helaas
niet voldoende geld beschikbaar is'.
Een min of meer vergelijkbaar geval is
het gemeentelijk monument Klein
Rijswijk, een boerderij met een
markant voorhuis uit 1862 en een er
achter gelegen vloedschuur uit 18 7 9
Het complex is door de eigenaar
dusdanig verwaarloosd dat de
gemeente het pand onbewoonbaar
heeft verklaard. 'Veel meer kunnen we
nu niet doen', aldus Verhaaf.
De tijd dringt, steeds vaker worden
we in ons gesprek gestoord. Behalve
Monumentenzorg gaat de afdeling
Welzijn van de gemeente Duiven over
uiteenlopende zaken als Sport,
Kinderopvang en het Minderheden
beleid. En ook deze onderwerpen
vragen aandacht. 'Welk beleidsterrein
dan ook, het blijft opereren binnen
gegeven marges', zo besluit Verhaaf
ons gesprek.
Is de gemeente Duiven illustratief
vraag ik me af als ik naar huis rijd?
Ik denk het wel, al zullen er zeker
gemeenten zijn die van het
Monumentenbeleid meer werk
maken, maar er zijn evenzo goed heel
wat gemeenten die het er slechter van
afbrengen.
Kunnen we een conclusie trekken?
Volgens mij wel: gemeentebesturen
staan meestal niet te trappelen om
zichzelf vrijwillig, in de vorm van een
doortastend monumentenbeleid,
beperkingen op te leggen. Maar dat
betekent niet dat zij helemaal geen
oog hebben voor het behoud van de
historische bebouwing. Het is de taak
van monumentenorganisaties als
Heemschut en historische verenigin
gen als de Historische Kring Duiven-
Groessen-Loo om het voor de zwakke
partij, het monument, op te nemen. In
goed overleg en zo nodig met 'man en
macht' valt er ondanks de gebrekkige
financieringsmogelijkheden toch vaak
heel wat te bereiken. Of ben ik te opti
mistisch?
Met dank aan Rob Lureman voor de
door hem verstrekte informatie.
Math Berkers is geograaf en oud-lid van
de Provinciale Commissie Heemschut
Overijssel.
vervolg van pag. 3
Opmerkelijk is zijn visie op de taak van
Heemschut. De Bond moet zich niet
laten inkapselen in het reguliere
besluitvormingsproces maar primair
een waakhond-functie vervullen. Een
andere opstelling dan die van zijn.
voorganger jhr.ir.L.L.M.van Nispen tot
Sevenaer, die vond, dat Heemschut
moest oppassen niet altijd de rol van
de 'eeuwig verongelijkte' te spelen.
Heel interessant is tenslotte het artikel
van Sarah Bakker over de verloedering
van de omgeving van het
Korenmetershuis, het landelijk
bureau in Amsterdam en de jaren
lange planvorming voor dit gebied.
Er staan nog meer boeiende artikelen
in dit nummer maar ik beperk me tot
de speciale service-artikelen. Ik wijs u
nog op de uitgebreide lijst met adres
sen van actieve vrijwilligers van
Heemschut. Daar kunt u in uw omge
ving uw voordeel mee doen als u ont
wikkelingen signaleert, die het eigen
architectonisch karakter van uw buurt
dreigen aan te tasten. Tenslotte nodig
ik onze leden uit de Algemene Leden
vergadering van Heemschut bij te
wonen op 22 mei. Aan deze vergade
ring in de historische entourage van
het stadhuis van Deventer is een
fraaie stadswandeling en ontvangst
ten stadhuize verbonden, (zie pag. 39).
Moge ook dit nummer van ons blad
bijdragen tot een verbeterde uitstra
ling van de Bond Heemschut
J.Franssen
voorzitter Bond Heemschut
Nu de gemeente Amsterdam ruim vijf
miljoen bijdraagt aan de restauratie van
de hoofdstedelijke Noorderkerk kan
het herstel van deze 17de eeuwse kerk
deze maand van start.De Hervormde
Kerk zal zelf zo'n vier miljoen moeten
bijdragen. Een giftenactie heeft al
meer dan 750.000 gulden opgebracht.
De architect Walter Kramer wordt met
de restauratie belast. Het kerkbestuur
kreeg de gemeente over de drempel
door de kerk een bredere bestemming
te geven. Behalve voor kerkdiensten zal
de kerk ook gebruikt worden om de
Afdeling Archeologie van de gemeente
te huisvesten. In de zuidelijke beuk van
de kerk wordt een permanente exposi
tie ingericht van bodemvondsten.
De Noorderkerk maakt deel uit van
de schakel van vier 17de eeuwse prote
stantse kerken in Amsterdam: de
Zuiderkerk, de Oosterkerk, de
Noorderkerk en de Westerkerk. De
kerk heeft een plattegrond in de vorm
van een Grieks kruis en is vermoede
lijk gebouwd door Hendrick de
Keyser. De restauratie wordt uitge
voerd door aannemer Van der Sluijs
en Van Dijk te Dordrecht. In het juni-
nummer verschijnt een artikel over de
restauratie.
15
