Met de wijzers van de klok naar 't Vrijthof
J.Th. BALK
Maastricht komt goed voor de dag, daar op het Stationsplein. Niet alleen met
hetGrand Hotel de VEmpereur maar ook met wat daar in de verte, over
de Maas oprijst boven de donkere daken: de torens van de St. Servaas. De
winters-volle Maas spoelt kolkend om de pijlers van de oude brug en daar ligt
dan voor ons, als een waaier van gevels en daken, de oude stad. Als bloemen
rijzen de torens er uit op, tekens van vroomheid of burgerzin. Links als een
bastion de hoge westbouw van de Onze Lieve Vrouwekerk, geflankeerd door
twee torentjes.
Gemakkelijk genoeg om over de
Maastrichtse Brugstraat, Kleine Staat,
Grote Staat - drukke winkelstraten alle
drie - het Vrijthof te bereiken, wellicht,
naast de Dam, het bekendste plein van
Nederland. Doel van elke bezoeker aan
'de oudste stad van Nederland'. Maar er
is méér in Maastricht. We kunnen met
de wijzers van de klok mee ook datzelfde
Vrijthof bereiken als we ons laten verlei
den het trappetje af te gaan dat naar de
Vissersmaas leidt.
En luttele schreden verder, links van de
brug, zijn we in de Stokstraat, centrum
van een ambitieuze stadsrenovatie na
een periode van barre verloedering. Een
vrij smalle straat, zo tussen de deftige
oude puien. Het blijkt niet moeilijk de
gevelsteen te vinden met de opmerke
lijke verzuchting: 'Nous désiron (zonder
s) la paix'. Anno 1790, het jaar na de
Franse revolutie... Aan de westkant van
de Stokstraat met zijn exclusieve winkels
het nieuwe pleintje Op de Thermen met
in het plaveisel de omstrekken van laat-
Romeinse bouwsels, thermen en hoek
torens. Want hier lag ooit het Romeinse
Mosae Trajectum.
Onze Lieve Vrouwekerk
Een straatje verder... en daar zijn we
onder de bomen van ht Onze Lieve
Vrouweplein, een intieme ruimte tussen
de steedse gevelrijen met als hoofdmo
nument de mooiste romaanse kerk die
we in ons land kennen, met dat impo
sante westfront, hoog oprijzend, een
zwijgend blok van kolenzandsteen met
schietgleuven, omstreeks het jaar 1000
verrezen. Klein en schuchter lijkt de
mens die binnen treedt. Het is in deze
basiliek-want evenals de St. Servaas
draagt de Onze Lieve Vrouwekerk de
onderscheiding van basilica minor - zeer
donker. Bijzonderheden vallen in de
gewijde ruimte aanvankelijk nauwelijks
op en zo blijven ook de befaamde kapite
len van de zuiltjes in dat zo aparte 12de
eeuwse koor in het halfduister verborgen.
In de gotische kapel naast de kerk wordt
O.L. Vrouwe Sterre der Zee vereerd.
De gloed van tientallen kaarsen, blijken
Deel van het pleintje Op de thermen; de Amazone Achter de bomen van het Onze Lieve
te paard is een brons van Arthur Spranken, enige Vrouweplein,
jaren geleden onthuld door Prins Claus.
Zonlicht in de Stokstraat, (foto's van J.Th.Balk)
van de nimmer aflatende devotie van de
Maastrichtenaren, belicht het Maria-
beeldje en tovert een gouden gloed op
de wanden, vol behangen met wijge
schenken.
De beide oostelijke torens, naast het
koot, geheel met mergelblokken bekleed
lijken als ineengeschrompeld bij het
machtsvertoon van het westerblok.
Vriendelijk alledaags hurkt naast het
koot het tot kiosk gepromoveerde
wachthuisje uit 1786.
Vakkundig stratenmakersambacht
Hier past nog een blik op de Stokstraat
- er is bij de renovatie ook goed aan de
bestrating gedacht. De bazaltkeitjes
verraden een uiterst vakkundig straten-
De Jupiterzuil op het Onze Lieve Vrouweplein: een
hommage aan het Romeinse verleden. Werk van
Fons Bemelman, geschenk van een telg van het
geslacht Regout.
20
