Rolduc krijgt Europa Nostra prijs
Heemschuts inzending krijgt Diploma van Verdienste
Heemschut droeg vorig jaar de voormalige abdij Rolduc voor voor een Europa
Nostra Award. Van de ca. 150- waaronder vier Nederlandse - inzendingen heeft
een speciale commissie nu de restauratie en renovatie van Rolduc bekroond met een
Diploma van Verdienste. Een pluim op de hoed van al diegenen die zich gedurende
20jaar hebben ingezet en het enorme complex omtoverden van een ten dode
opgeschreven en sterk verwaarloosd instituut tot een levendig multifunctioneel
centrum met goede vooruitzichten.
ANNEMARIE TEN CATE
Het Rolduc-complex, vanuit de lucht gezien.
Ailbertus
In 1104 vestigde Ailbertus van Antoing,
opgeleid aan de domschool van
Doornik, zich in het land van Rode,
alwaar hij zich als kluizenaar wilde vesti
gen. Van Adelbert, graaf van Saffenberg
kreeg hij het plateau en een smalle
strook langs de rivier de Worm.
Een aantal jaren later sloot de rijke
edelman Embrico van Mayschoss zich met
zijn gezin bij hem aan. Verschil van
mening deed Ailbertus in 1111 besluiten
de plek te verlaten. Embrico wilde een
groots Augustijner klooster bouwen,
zowel voor mannen als vrouwen. In 1107
werden de fundamenten gelegd voor een
crypte, die in 1108 werd gewijd, 101 jaar
later werd de kloosterkerk gewijd. Over
de geschiedenis van Rolduc is veel
bekend omdat de Annales Rodenses
vanaf 1104 bewaard zijn. Rolduc is een
verbastering van Rode-le-Duc, de
Franse vertaling van 's-Hertogenrade.
Door brand en oorlog werd de abdij
menig keer verwoest. Rolduc kende
perioden van bloei, verval en opbloei,
een cyclus die zich tot in onze eeuw
menig keer herhaalde; er werd veel
gebouwd, verbouwd, uitgebreid en
aangepast aan de veranderende functies.
Vanaf 1831, met de opening van een
klein seminarie, ontwikkelde Rolduc
zich steeds meer tot een belangrijk
onderwijsinstituut. Aanvankelijk alleen
voor priesters en leraren, maar in 1872
werd te Rolduc de eerste Nederlandse
R.K. H.B.S. geopend; later gevolgd door
een gymnasium, dat in 1977 het 100-
jarig bestaan vierde en nu ruim 500 leer
lingen telt. Naast onderwijs werd er
altijd veel aandacht besteed aan muziek
en andere culturele evenementen.
Menig Nederlander die een rol heeft'
gespeeld in het culturele, wetenschappe
lijke of politieke leven heeft zijn oplei
ding in Rolduc genoten.
Het besluit van bisschop Lemmens in
1946 om het complex als klein-seminarie
te bestemmen - en alleen nog maar
priesterstudenten toe te laten - alsmede
onderlinge conflicten en tegenstellin
gen, hebben de teloorgang van het inter
nationaal geroemde instituut betekend.
In de zestiger jaren van deze eeuw
verkeerde Rolduc dan ook in een deplo
rabele toestand; achterstallig onderhoud
en vooral de mijnschade was groot.
Cuypers en zoon
Maar eerst het één en ander over voor
gaande restauraties.
De hele tweede helft van de vorige eeuw
was de restauratie in handen van P.J.H.
Cuypers. Dit betrof voornamelijk de
crypte, die in oude luister werd hersteld
en beschilderd. De kroon op dit werk
was de terugkeer in 1895 van de stoffe
lijke resten van Ailbertus, bijgezet in de
crypte, waarmee de wens van de stichter
na bijna zeven eeuwen werd vervuld.
In 1892 was inmiddels de tweede fase, de
restauratie van de kerk, begonnen. Het
laat-gotische koor werd vervangen door
een romaans triconchenkoor (conche is
schelp). En ook het schip werd grondig
gerestaureerd en deels gereconstrueerd.
Cuypers werd nu bijgestaan door zijn
zoon Jos. De plafond- en wandschilde
ringen werden tussen 1894 en 1902
17
