Een spoor van vernieling?
Annemarie ten Cate
Perronoverkapping Den Bosch met sloop bedreigd
Bij aankomst op het station van Den Bosch lijkt het er geenszins op dat
de indrukwekkende overkapping van de perrons gedeeltelijk gesloopt
en verminkt zal worden. Overal ziet men stijgers en zijn werklieden be
zig met renovatiewerkzaamheden zoals schilderwerk en het vervangen
van fiber golfplaten en kapotte ruiten.
De zeer karakteristieke perronoverkapping van het Bossche station, (foto ir. B.C. van Noordwijk)
tale waarde van de overkappingen,
maar we zijn geen Openlucht Mu
seum, de NS moet vooral de functio
naliteit van een spoorwegstation in
de gaten houden', aldus een voor
zichtig furmulerende Winkel op de
vraag uit de zaal of er eigenlijk nog
met de NS te praten valt, waarop
verder overigens geen duidelijk ant
woord volgde. 'Bovendien moet het
kostenaspect niet vergeten worden.
In het kader van de huidige plannen
van de NS wordt de kap van het
tweede perron gerenoveerd, de
kosten bedragen ca. 10 miljoen, te
genover 2 a 3 miljoen voor een nieu
we kap'. En wethouder Wijers mom
pelt nog tussendoorwe moeten
wel realist blijven'.
Rail 21 en La Gare
De aanleiding tot de commotie zijn de
plannen van de NS en de gemeente
's-Hertogenbosch om het station en
omgeving drastisch te veranderen.
De NS heeft voor de uitbreiding van
het spoornet Rail 21 tussen het 1ste
en 2de perron een extra spoor nodig,
waarover na de eeuwwisseling een
trein met minstens 160 km per uur
kan razen en waarvoor extra veilig
heidsnormen gelden: de beschikbare
ruimte tussen 1ste en 2de perron is
daarvoor onvoldoende. Tegelijkertijd
wil de gemeente aan de westkant van
Toch dreigt gevaar. Het is de Stich
ting tot Behoud van Monumenten
van Bedrijf en Techniek in het Zuiden
van Nederland die zich, bijgestaan
door een bevlogen technisch advi
seur ir. Alex den Ouden, inzet voor
integraal behoud van de geklonken
ijzeren stationsoverkapping. En dit
wordt groots aangepakt. Studenten
van de TU Delft en Eindhoven ver
richten onderzoek naar de techni
sche en stedebouwkundige mogelijk
heden. Het eerste van een aantal
rapporten werd op 28 oktober tijdens
een informatiedag ten stadhuize ge
presenteerd. Eregast bij de presen
tatie was mevrouw mr R.E. Ver-
heijen-van Heulekom, lid van het
Dagelijks bestuur van Heemschut,
en dochter van G. W. Heulekom, de
ontwerper.
De opzet bleek succesvol, want
alle grote dagbladen besteedden er
ruimschoots aandacht aan. Werd in
het persbericht nog gemeld dat de
gemeente de aanpak van de Stich
ting accepteert en de NS niet geïnte
resseerd is en medewerking weigert,
toch was de heer J. Winkel hoofd
projecten infrabeheer NS regio zuid
naar Den Bosch gekomen om het
rapport in ontvangst te nemen. Hij
sprak zelfs zijn waardering uit voor
de initiatieven van de Stichting. 'We
erkennen wet degelijk de monumen-
het station het prestigieuze kantoren
centrum La Gare ontwikkelen. Wat nu
zijn de consequenties van deze plan
nen: La Gare aan de westzijde, het
stadscentrum aan de oostzijde en
daartussenin een vernieuwd station,
met elkaar verbonden door middel
van een zogenaamde 'passerelle' van
15 meter breed met winkels aan
weerszijden. Het oude sta
tionsgebouw van Van Ravesteijn uit
1952 zal worden afgebroken, hetgeen
jammer is, maar overkomelijk (het
station van Vlissingen is nagenoeg
gelijk aan dat van Den Bosch). De NS
heeft inmiddels in haar plannen opge
nomen de grote kap over het 2de per
ron te handhaven en te renoveren.
De plannen de kap over het 1 ste per
ron en de loopbrug inclusief de bij
zondere hellingen te slopen zijn nog
steeds aan de orde, zij het pas na het
jaar 2000. Directer gevaar vormt ech
ter de aanleg van de passerelle, die
dwars door de oude overkapping ge
pland is. De Stichting oppert als mo
gelijk alternatief de aanleg van een
tunnel (vergelijk Leiden), iets waar de
NS om redenen van sociale veiligheid
absoluut niets voor voelen.
Lange naam
De Stichting tot Behoud van Monu
menten van Bedrijf en Techniek in
het Zuiden van Nederland, inmiddels
verbasterd tot de Stichting met de
lange naam, heeft zich volop in de
strijd geworpen tegen deze drasti
sche plannen.
Zij stelt: 'Ook bij integraal behoud
van de overkapping is verantwoorde
invulling van het bestaande pro
gramma van eisen mogelijk. De keu
ze voor sloop is te makkelijk, onge
fundeerd en gaat voorbij aan het be
lang van Van Heukeloms creatie.'
De elk bijna 450 meter lange over
kappingen werden tussen 1895 en
1896 naar een ontwerp van de toen
26-jarige G. W. van Heukelom ge
bouwd door de Koninklijke machine
fabriek voorheen Begeman te Hel
mond. Van Heukelom was direct na
zijn afstuderen in dienst getreden van
de Maatschappij tot Exploitatie van
Staatsspoorwegen, de latere NS. Hij
bleef daar tot zijn pensionering in
1935 in dienst en is in die periode
verantwoordelijk voor een groot aan
tal spoorwegontwerpen (o.a. Henge
lo, Utrecht en de lijn Eindhoven-Weert
integraal). Uit onderzoek is gebleken
dat de huidige overkappingen in Den
Bosch nagenoeg compleet zijn en in
betrekkelijk goede conditie. Een extra
