Impasse rond Duitse Huis
doorbroken
ti fl
r.i !E IS
J Ph ,G Kaajan
4
Verheugend nieuws uit Utrecht. Het is zo ver. Voor het Duitse Huis,
voormalig kloostercomplex, gedurende 450 jaar het hoofdhuis van de
Ridderlijke Duitse Orde, Balije Utrecht en door wanbeleid sterk verwaar
loosd, is redding nabij.
De financiële impasse, waarop alle
pogingen om het Duitse Huis te red
den, stuk liepen, lijkt te zijn doorbro
ken nu Utrecht mag rekenen op een
rijksbijdrage uit de extra aardgasba
ten ten behoeve van het renoveren
van het casco van het Huis.
Het is wel de bedoeling dat de
stad Utrecht de bereidheid toont
eenzelfde bedrag op tafel te bren
gen. Met deze toezegging is de ver
starring geweken en opent zich een
gunstig perspectief. Ook een volledi
ge restauratie van het eveneens
middeleeuwse kommandeurshuis,
komt nu binnen het bereik.
Er zijn veel verloren jaren. Geluk
kig betekent dit niet enkel verlies.
Het in opdracht van de gemeente
door de bouwhistoricus Bert Klück
uitgevoerde onderzoek, waarbij geen
plekje is overgeslagen, heeft veel
belangwekkende bouwsporen aan
het licht gebracht, die bij de restau
ratie kunnen worden benut. Heem
schut heeft lang gezwegen. In brie
ven d.d. 27 november 1989 aan de
ministers van WVC en van Defensie,
gevolgd door vragen in de Tweede
Kamer, had de Bond reeds hard ge
noeg de noodklok geluid.
Een klok, die altijd luidt, hoort men
niet meer. Bovendien waren er ont
wikkelingen, die het raadzaam
De hoofdvleugel van het Duitse Huis aan de Springweg te
Utrecht. Dit deel bezat een representatieve trapgevel, die
werd weggebroken maar straks terug komt. Een grote
glazen erker kwam in 1914 voor de prachtige voorgevel te
staan omdat de ruimte daarachter dienst moest gaan doen
als operatiekamer van het militair hospitaal. De erker
verdwijnt in het plan. (fotodienst gemeente Utrecht)
maakten, een afwachtende houding
aan te nemen.
Vertragend werkte een poging van
de Regering om in het Duitse Huis
het Europees Milieu-Agentschap on
der dak te krijgen. De E.G. minister
raad besliste anders, waarover niet
getreurd. Een opsplitsing van het
Huis in kantoor- en/of woonruimten
was altijd ons schrikbeeld.
Een ander schrikbeeld - ook die
dreiging bestond - was dat in het
Duitse Huis, na restauratie, het zo
veelste Utrechtse stadscafé zou wor
den gevestigd, met alle milieu-on
vriendelijke randverschijnselen daar
aan verbonden.
Dit zou trouwens geheel in strijd
zijn met de waardigheid van het
Duitse Huis, dat eens de ontmoe
tingsplaats was van vorsten, edelen,
stadhouders en andere hoogwaar
digheidsbekleders. Als er in Utrecht
een ontvangst moest worden voor
bereid, dan bestond er geen twijfel
over de plaats.
Vorsten, edelen en stadhouders
Onder het machtige eiken tongewelf
van de grote zaal verbleef in 1545,
ter gelegenheid van een kapittelver
gadering van de Orde van het Gul
den Vlies, keizer Karei V. Evenals de
graaf van Leicester, in 1586, wenste
hij uitsluitend in het Duitse Huis zijn
intrek te nemen. Weer later waren
het de stadhouders Willem IV en
Willem V, aan wie een grootse ont
vangst te beurt viel.
Eenmaal was er sprake van een
pijnlijk incident. Na de dood van
stadhouder-koning Willem III in 1702
was de Republiek totaal niet meer in
tel. Bij een ontvangst van gevol
machtigden, die deel zouden nemen
aan onderhandelingen, die een ein
de moesten maken aan de Spaanse
Successieoorlog, had de Franse am
bassadeur abbé de Polignac de on
beschaamdheid om de afgevaardig
den van de Republiek toe te voegen:
'On traitera de la paix, chez vous,
pour vous et... sans vous'.
Luxe hotel en congrescentrum
Onder de restauratieplannen, die bij
de gemeente zijn ingediend, bevindt
zich een plan dat inspeelt op de re
presentatieve functie die het Duitse
Huis eens bezat. Dit plan dat afkom
stig is van ABN/AMRO Projectont
wikkeling, is voorbereid door 'Van
Hoogevest Architecten
Volgens de bedoelingen van dit
plan wordt de z.g. 'Napoleontische'
vleugel omgebouwd tot een luxe ho
tel, terwijl in het oudste deel van het
complex een congrescentrum wordt
gevestigd, dat aan de hoogste daar
aan te stellen eisen voldoet.
Dit plan heeft de voorkeur van de
Raad.
Duitse Orde keert terug
Sinds de Duitse Orde op last van
Koning Lodewijk Napoleon in 1807
het Duitse Huis heeft verlaten, is zij
gevestigd in een pand in de Hof
poort bij de Nieuwe Gracht. Nu de
Orde wenst terug te keren naar haar
oorspronkelijke basis met medene
ming van het archief, zal hiertoe de
vroegere woning van de Landkom-
mandeur, gelegen tussen de oor
spronkelijke kommandeurswoning
en de Springweg, worden gerestau
reerd.
Overeenkomstig de wens van de
Orde zal een voormalige traptoren,
die zich aan de buitenzijde bevond,
niet worden herbouwd. De Landkom-
mandeur zetelde in Utrecht en had
nagenoeg alle huizen der Orde on
der zich. Het restauratieplan voor de
kommandeurswoning is gereed.
Nu er beweging in de plannen is
gekomen, ziet het er naar uit dat het
hele proces in een stroomversnelling
geraakt en Utrecht zich verheugen
kan over een ontvangstgelegenheid,
die de stad iets van de oude glans
hergeeft.
Het aantrekkelijke van het
ABN/AMRO-plan is dat het niet al
leen Utrecht weer de mogelijkheid
biedt om voorname bezoekers van
de stad op waardige wijze te ontvan
gen, maar dat ook de voormalige
kloostertuin, die binnen de ommuring
als een oase van rust de geest van
het romantische verleden gevangen
houdt, niet wordt aangetast. Zelfs de
bosuil laat hier zijn naargeestige
roep horen.
Bij de firma 'Van Hoogevest
Architecten', die op het gebied van
restauraties vermaardheid geniet,
zijn al deze waarden in veilige han
den.
De beperkte plaatsruimte, die een
tijdschrift nu eenmaal biedt, laat niet
toe op het restauratieplan als zoda
nig in te gaan.
Als oud-lid van de Provinciale Com
missie van Heemschut in Utrecht
schreef mr. J.Ph.G. Kaajan dit artikel
voor eigen verantwoordelijkheid.
