Raalte, Herenstraat 1een internationaal
monument met locale allure
29
Math Berkers
1992 lijkt voor de gemeente Raalte, een, zij het verlaat, Monumentenjaar
te gaan worden. De laatgotische Plaskerk is door het ministerie van
WVC aangewezen als internationaal monument. De neogotische kerk
van de Heilige Kruisverheffing, de Kathedraal van Salland, in 1892 vol
tooid naar een ontwerp van Alfred Tepe, is grondig gerestaureerd.
Na jaren van onzekerheid, is er dit jaar eindelijk een oplossing gevon
den voor een tweetal werfjes van de voormalige Maatschappij voor
Overijsselsche Kanalen. De MOK-werfjes zullen gerestaureerd worden.
En tenslotte, en eigenlijk ook het meest onverwacht, werd het winkel
pand Herenstraat 1, in Raalte beter bekend als pand Geertman, van de
slopershamer gered en van top tot teen gerestaureerd.
Herenstraat 1 is zo'n gebouw dat on
opgemerkt ineens verdwenen kan
zijn. Hé, vraag je je dan af, wat stond
hier ook al weer? Dit tekent tevens
de kwaliteit van deze panden. He
renstraat 1nu precies 160 jaar oud,
heeft die vanzelfsprekendheid, die
oude huizen zo vaak kenmerkt. De
oorspronkelijke gevelindeling is hel
der en eenvoudig: een uit de as lig
gende ingangspartij met aan weers
zijden, ter linkerzijde twee en ter
rechterzijde drie, ramen die voorzien
zijn van luiken. Het dak, twee schild
daken, die gedekt zijn met blauw ge
glazuurde Hollandse dakpannen,
geeft het pand een robuust karakter.
Herenstraat 1 is een huis waaraan
het degelijke vakmanschap van de
plaatselijke timmerman valt af te le
zen. Het is nooit echt ontworpen, het
is gewoon gebouwd. Zulke huizen
zijn nu nog te vinden door heel Ne
derland, hoe lang nog, en in welke
staat verkeren ze?
Rond 1915 kreeg het pand zijn
huidig aanzien, de ingang en de ra-
Het huis Herenstraat 1(foto Gerard Vrakking)
men ter weerszijden daarvan, maak
ten plaats voor een winkelpui. Aan de
buitenkant is dit de enige verandering
die het pand in al die tijd heeft onder
gaan. Vond in het begin van deze
eeuw de middenstand het noodzake
lijk om haar winkel te moderniseren
door een opvallende pui te plaatsen,
in de eeuw daarvoor gold dit zeker
ook voor de afwerking van het inte
rieur. In het pand is de winkelbetim
mering nog voor een belangrijk deel
aanwezig. Oude winkelbetimmerin
gen zijn nu zeldzaam geworden, in
Nederland zijn er misschien nog en
kele tientallen te vinden.
Ongeveer twee jaar geleden over
leed de laatste bewoner, Anton
Geertman. De winkel was al enkele
jaren daarvoor gesloten. En zoals
dat dan altijd gaat: de sloper staat
klaar om de weg te banen voor een
modern winkelpand, concrete plan
nen voor deze hoek van de winkel
straat lagen al klaar.
Deze keer werd sloop voorkomen:
de gemeente Raalte greep op tijd in
en kocht het pand aan. Een goede
investering in een monumentarme
gemeente als Raalte: Herenstraat 1
heeft een markante ligging, midden
in het centrum, op een kruising van
vijf straten. De gemeente zocht en
vond daarop, in persoon van dhr. H.
Hannink, plaatselijk makelaar en
meer dan geïnteresseerd in de loca
le geschiedenis, een gegadigde die
het pand wilde kopen en restaure
ren: de 160 jaar oude manufacturen
winkel is nu het kantoor van Make
laardij Hannink.
Blauw-witte monumentenschildje
Enkele maanden geleden werd dhr.
H. Hannink verblijd met een beschik
king van de minister van WVC: zijn
net gerestaureerd bezit is monu
mentwaardig bevonden om het
blauw-witte monumentenschildje te
dragen.
Interieur Herenstraat 1.
Rijksmonumenten met een blauw-wit
schildje worden op basis van het
Verdrag van Den Haag in 1954 extra
beschermd in geval van een
gewapend conflict. Een jaar daar
voor was een gezamenlijke actie van
de eigenaar en de gemeente Raalte
ook al succesvol: Herenstraat 1 werd
erkend als Rijksmonument. Een op
merkelijk gegeven. Met deze dubbe
le toewijzing wordt weer eens onder
streept, dat de interesse voor het
monument van locaal en regionaal
belang duidelijk is toegenomen.
Ter gelegenheid van de opening
van Herenstraat 1 verscheen van de
hand van Herman Hannink, de nieu
we eigenaar, bij Uitgeverij Gulde-
mond te Raalte een alleraardigst
boekje, met als titel 'Een Huis met
een Verhaal'.
Petite histoire van het goede
soort. De geschiedenis van de be
woners van het pand wordt uit de
doeken gedaan, gelardeerd met aar
dige anecdotes. Deze geschiedenis
wordt geschetst vanuit het perspec
tief van de opkomst van de manu-
facturenhandel en de textiel in Sal
land en Twente. Ook het huis wordt
onder de loep genomen, van specu
laties over de bouw tot de gang van
zaken rond de restauratie. Het boek
eindigt met een terugblik op een 60
jaar oud makelaarskantoor dat zich
gevestigd heeft in een 160 jaar oud
gebouw.
Herman Hannink. Een huis met een
verhaal. Raalte: Uitgeverij Gulde-
mond, 1992. Prijs: 15,-.
Math Berkers is lid van de PC
Heemschut Overijssel
