Moderne toren of 'Berlage's toren' terug?
'l
Literatuur:
van Velsens 'tegen-toren' is brutaalste ontvve
dmh cph cfD]
cm] cm] ei]
cm] cm] cm]
*3'
Jaap Kamerling
25
Krijgt het Amsterdamse Mercatorplein zijn in 1964 gesloopte 'toren' van
Berlage terug of komt er in het 'gat' van het plein een hypermoderne to
ren met een insparing in de vorm van de originele toren, die naar de
grote bouwmeester verwijst.
Als het aan de commissie ligt, die hierover een advies heeft uitge
bracht, komt de moderne toren van architect Koen van Velsen er.
De adviescommissie, waarin onder
andere architect Sjoerd Soeters
(voorzitter) en adj. hoofdredacteur
Max van Rooy van NRC Handels
blad (en kleinzoon van Berlage) zit
ten, voelt namelijk veel voor een ei
gentijds ontwerp al zet men vraagte
kens bij de technische haalbaarheid
van het ontwerp van Van Velsen en
is men ook niet geheel overtuigd van
de werking van het gat in de toren.
Het Dagelijks Bestuur van stads
deel De Baarsjes heeft vier architec
ten gevraagd om te onderzoeken of
op het plein een gereconstrueerde
'Berlage-toren' zou moeten komen of
een eigentijds ontwerp. De vier zijn
behalve Koen van Velsen, Joop van
Stigt, Willem Jan Neutelings en de Ita
liaanse architect Aldo Rossi. Opmer
kelijk was, dat Rossi nog het meest
'respect' toont voor de wereldberoem
de Berlage. Hij heeft enkele vooraan
staande kunsthistorici om advies ge
vraagd en is tot de conclusie geko
men, dat reconstructie van de oude
toren de voorkeur verdient. 'Het zou
van hooghartigheid getuigen wanneer
een Italiaanse architect een Neder
lands volkshuisvestingsmonument
zou aantasten.' Reden, waarom hij
geen ontwerp heeft ingeleverd.
Pantoffeldiertje
Koen van Velsen tekende een moder
ne toren met een asymmetrische ovale
vorm, die een beetje aan een pantoffel
diertje doet denken. Als herinnering
aan Berlage spaarde hij in de toren
een gat uit met de omtrekken van de
oude toren. Om deze 'schaduw' van
Berlage heen tekende hij een toren van
lichtgekleurd materiaal. Het gebouw
met het gat krijgt de kleur van de he
mel, zo licht Van Velsen toe. In de ont
werpopdracht wordt niet alleen een to
ren gevraagd maar ook een oplossing
voor het aanpalende blok met winkels
en woningen van Berlage. Van Velsen
wil de straatgevel handhaven en daar
achter nieuwe woningen, winkels en
een feestzaal bouwen. Balkons verbin
den deze nieuwbouw met de histori
sche gevel. Op een vraag bij de pre
sentatie van de plannen of hij rekening
heeft gehouden met de historische be
ladenheid van de plek antwoordde Van
Velsen brutaal weg: 'nee'.
De bouw van een toren is onderdeel
van het 'masterplan' Mercatorplein en
omgeving, dat voorziet in een groot
schalige opknapbeurt
van de omgeving, die
rond de 130 miljoen zal
kosten. De ontwerpopdracht
voor de toren is medegefi
nancierd door minister
d'Ancona.
lijkheid van reconstructie van Berlage's
toren niet uit. Ze verwacht terecht, dat
daarvoor wellicht gemakkelijker een
breed maatschappelijk en politiek
draagvlak kan worden gevonden.
De meervoudige opdracht bevatte
ook een plan voor verbetering van
de openbare ruimte op het Mercator
plein. Drie landschapsarchitecten
hebben een stedebouwkundig plan
ingeleverd. De commissie adviseert
het plan van Alle Hosper uit te voe
ren. Deze ontwierp een plein met
bronskleurige tegels en witbloeiende
magnolia's, een bomenlaan met pro
menade, een vijver en een kiosk. Zo
kan het plein echt weer een volks
plein worden.
Over de toren van Van Velsen heeft
Heemschut zich officieel nog geen
mening gevormd, maar mijn ver
wachting is, dat de keus voor Heem
schut niet zo moeilijk zal zijn. Overi
gens geeft u als lezer zelf eens uw
mening. Reacties graag voor het
eind van het jaar.
Sleutelen aan het Mercatorplein, bundeling van de re
sultaten van de opdracht.
nistorisch verantwoorde reconstructie verpauperd
Van onze verslaggever
JAAP HUISMAN
\MSTERDAM Wet ie doen
dc erfenis van Berlage? Die
kwam twee dagen achter
aan de orde. zondag dj-
n bijeenkomst van de Am-
se stadsdeelraad De
i en asteren op
Draagvlak voor moderne
toren?
Ondanks dat de adviescommis
sie haar voorkeur uitspreekt voor
een moderne toren sluit zij de moge-
i.r-w» s '-irw tf r j
Sfrt li.
/YVC haar
rwerp Is
•dig voor!
vcsung, da
mlsth belsnarljke
•t r v.*M
boven: Het ontwerp voor de toren van Koen van
Velsen. De insparing in de toren verwijst naar
de vroegere toren van Berlage.
links: Zo zouden toren en bijbehorende
bebouwing er na reconstructie van de toren uit
kunnen zien. (schets B. Brabbel)
